Haymarket olayı nedir?

Haymarket olayı nedir? Yarın 1 Mayıs İşçi Bayramı. Bu sebeple internette 1 Mayıs'ın çıkış noktası hakkında yapılan araştırmalar da hız kazandı. Haymarket olayı olarak biliinen ve Chicago Haymarket'te yaşanan olaylar sonrası çok sayıda insan hayatını kaybetmiş ve birçok vatandaşta yaralanmıştı. Peki Haymarket olayı nedir? 1 Mayıs İşçi Bayramı nasıl ortaya çıktı? Haymarket'te ne oldu? İşte tüm detaylar...

HAYMARKET OLAYI NEDİR?

1 Mayıs 1886 akşamında, Chicago'daki Haymarket'te sosyalist İşçi Gazetesi başyazarı August Spies'in konuşma yapacağı bir işçi mitingi düzenlendi. Mitingin yapılış nedenlerinden biri, sendikanın Chicago'da üç hafta önce kazandığı ilk ciddi zaferdi: Tarım aletleri üreten bir fabrikada işçiler insanlık dışı çalışma koşullarını protesto etmiş ve işvereni grevle tehdit etmişlerdi. Bir işçiye 12 saatlik bir işgünü karşılığında sadece 3 dolar veriliyordu (1886 yılında 3 dolara bir lokantada zayıf bir akşam yemeği yenebiliyordu). Bunun sonucunda işçiler kitlesel olarak işten atıldılar. Boşalan 800 ila 1000 kişilik kadrolara, fabrika önünde zaten kuyrukta bekleyen göçmenlerin başvurması bekleniyordu. Ancak İşçi Gazetesi'nin yürüttüğü kampanya sonucunda sadece 300 yeni işçi fabrikaya başvurdu ve bu sendikanın kazandığı ilk büyük zafer oldu. Daha sonra Chicago'da birkaç günlük bir grev gerçekleştirildi.

3 Mayıs günü, grevci işçileri McCormick hasat makineleri fabrikasından uzak tutmak isteyen polis kitleye müdahale edince altı işçi öldürüldü ve onlarcası yaralandı. Aynı gece aynı yerde binlerce işçi toplandı ve Haymarket Meydanı'na doğru yürüyüşe geçtiler. Polis bir kez daha zor kullanmak suretiyle kitleyi dağıtmaya çalıştı. Ancak protesto yürüyüşü barışçıl bir şekilde devam etti. Şehrin belediye başkanı Carter Harrison da durumu değerlendirdikten sonra erken bir saatte evine gitti. 4 Mayıs günü Haymarket Meydanı'nda toplanan işçilerin arasından polislerin üzerine bir bomba atılınca, durum tekrar gerginleşti. Olayda on iki kişi öldü, polis memuru Mathias J. Degan olay yerinde, başka altı polis de kaldırıldıkları hastanelerde öldüler. Bunun üzerine polis kalabalığa ateş açtı, belirsiz sayıda protestocuyu öldürdü ve yaraladı.

Bombayı atanın kim olduğunun kesinlikle bilinmemesine rağmen, grevin örgütleyicilerinden olan sekiz kişi mahkemeye çıkartıldılar ve suçlu bulundular. Zanlılarla bombalı saldırı arasında herhangi bir bağlantı kurulamamıştı. Yargıç Joseph Gary, bombayı atan kişinin bu adamların düşünceleri temelinde hareket ettiğini, dolayısıyla bombayı kendileri atmış gibi suçlu olduklarına hükmetmişti. Albert Parsons, Sosyalist İşçi gazetesi'nin yayıncısı ve başyazarı August Spies, George Engel ve Adolph Fischer asılarak idam edildiler. Louis Lingg, içeri gizlice sokulmuş bir dinamit lokumuyla hücresinde intihar etti. Oscar Neebe 15 yıl hapse mahkûm edildi. Michael Schwab ve Samuel Fielden'inidam cezaları vali Richard James Oglesby tarafından ömür boyu hapse çevrildi.

Verilen cezalar uluslararası işçi çevrelerinde ve dünya çapında protestolara neden oldu.

"Sessizliğimizin bugün kendisini boğan gürültülerden daha güçlü olduğu günler de gelecektir" sözleri, August Spies'in ağzından bugüne kadar ulaştı.

26 Haziran 1893'de Illinois valisi John Peter Altgeld, Samuel Fielden, Oscar Neebe ve Michael Schwab için af ilan etti. Altgeld'in affı sadece bu üç adamın serbest kalmasını sağlamakla kalmadı, onun siyasi yaşamının da sonunu getirdi.

1 Mayıs böylece uluslararası işçi hareketi için en önemli tarihlerden biri oldu. İkinci Enternasyonal, Fransız işçi temsilcisinin önergesiyle " Mayıs'ı işçi sınıfının birlik, dayanışma ve mücadele günü ilan etti.