İlk müslüman astronom kimdir? Fergani kimdir, neler yapmıştır?

Fergani kimdir, İlk müslüman astronom Fergani neler yapmıştır? Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye'nin Uzay Programı tanıtım töreninde açıkladı.

FERGANİ KİMDİR?

Ebu el-Abbas Ahmed bin Muhammed bin Kesir el-Fergani Batı'da Alfraganus olarak da bilinen Türk[1] Müslüman astronom ve 9. yüzyıl'da yetişmiş en ünlü astronomlardan biridir. Ay'daki "Alfraganus" kraterinin ismi O'na ithafen verilmiştir.

Hayatı hakkında yeterli bilgi yoktur, Fergana’da doğduğu sanılmaktadır. Klasik kaynaklar isim zincirini farklı biçimlerde verirler. Meselâ İbnü’n-Nedîm sadece Muhammed b. Kesîr (el-Fihrist, s. 389), İbn Ebû Usaybia da Ahmed b. Kesîr (ʿUyûnü’l-enbâʾ, s. 287) derken İbnü’l-Kıftî, Ahmed b. Muhammed b. Kesîr ve Muhammed b. Kesîr şeklinde baba ile oğul olmak üzere iki ayrı kişiden söz eder (İḫbârü’l-ʿulemâʾ, s. 56, 188). Batı’da ise Alfraganus diye tanınmaktadır. Halife Me’mûn, Mu‘tasım-Billâh, Vâsiḳ-Billâh ve Mütevekkil-Alellah dönemlerinde devrin önde gelen astronom ve matematikçileri arasında yer alan Fergānî’nin devlet hizmetinde mühendis olarak da çalıştığı anlaşılmaktadır. Nitekim Halife Mütevekkil’in emriyle Fustat’ta (eski Kahire) Nil’in su seviyesini tesbit için inşa edilen el-Mikyâsü’l-cedîd’in (el-Mikyâsü’l-kebîr) yapımı onun sorumluluğuna verilmiştir. İbn Hallikân bu olaydan söz ederken adını Ahmed b. Muhammed el-Karsânî şeklinde verir (Vefeyât, III, 112). “Fergānî” kelimesi bu metinde hiç şüphesiz ki bir istinsah hatası sonucu “Karsânî” haline dönüşmüştür.