"İstanbul depremi 7.2 olacak" deyip uyardı

Geçtiğimiz ocak ayında peş peşe yaşanan Elazığ ve Bingöl depremlerini önceden uyaran isimdi Bilim Akademisi Üyesi yer bilimci Prof. Dr. Naci Görür.

Sözcü TV'de Ömrüm Kara'nın sorularını yanıtlayan Görür, İstanbul için tüm uzmanların üstünde birleştiği ve mutlaka olacağını söyledikleri büyük depreme ilişkin önemli bilgiler verdi. 

Bingöl ve Elazığ’da meydana gelen depremlerin ardından, “Marmara'nın altındaki arz kabuğu çatırdamaya başladı” uyarısıyla dikkati çeken Görür’ün açıklamaları şöyle:

"Depremlerden yeterince ders almıyoruz. Her deprem hem halkı hem de yöneticileri uyarıyor. Depremi durduramayız ama zararlarını azaltabiliriz. 99 depreminin ardından gerekli önlemleri alsaydık, Marmara depremini böyle ürkerek beklemezdik, hazırlıklı olurduk.

"ZAMAN DARALDI"

Deprem zamanı verme, tarihsel depremlere ve stres transfer hesaplarına göre yapılır. Böyle bir çalışma yapıldı ve söylenildi. Biz artık 2020’ye geldiğimize göre son periyoda geldik. Olasılığın yüzde 60’lara tırmandığı periyoda geldik. O yüzden zamanın daraldığını söylemek mümkün. Beklenen depremin büyüklüğü 7.2.

"DEPREME ÇOK YAKINIZ"

99 depreminden sonra yapılan araştırmalar 30 yıl içinde Marmara’da büyük bir depremin görülme olasılığının yüzde 62 olduğunu gösterdi. 2020 yılına geldiğimize göre depreme çok yakınız.

"İKİ FAY AYNI ANDA KIRILABİLİR"

Silivri açıkları ile Yeşilköy açıkları arasındaki Kumburgaz hattı dediğimiz fay hattı kırılacak. Bir de Adalar hattı var orada da bir kırılma bekliyoruz. O da kırılırsa en fazla 7.2 şiddetinde bir deprem bekliyoruz. Söylediğim iki fay kolu aynı anda da kırılabilir, belli aralıklarla da kırılabilir.

"DERDİMİZ KORKUTMAK DEĞİL"

Celal Şengör, baştan beri Marmara’nın baştan başa ve birden kırılacağını söylüyor. Biz önce bu Kumburgaz kolunun kırılacağını düşünüyoruz.

Deprem konuşulduğu zaman bu korku ve karamsarlık gibi söylemleri de ciddiye almamak lazım. Elbette sorumluluk alarak konuşmak lazım ama İstanbul halkının neyle karşılaşacağını bilmeye hakkı var. Çünkü siz tehlikenin boyutunu, büyüklüğünü bilirseniz tedbirlerinizi de ona göre alırsınız. Dolayısıyla bizi derdimiz bu, derdimiz kimseyi korkutmak değil.

1967 senesinde, Adapazarı’nda deprem olduğu zaman, 70’li yıllarda “İznik yöresinde deprem olabilir, önlem alın, hazır olun” şeklinde yazılmış makaleler var. Dolayısıyla biz bu yayınlara, bu makalelere gereken önemi verseydik, belki 1999 yılında depremde 20 bin insanı kaybetmeyecektik. Tıpkı 1970’lerdeki uzmanların o gün söylediği gibi, biz de bugün söylüyoruz, hazırlıklı olun, önlem alın.

Eğer bilim insanlarının sözlerine önem verilseydi belki 2010’da biz o kadar zayiat vermeyecektik ya da Elazığ depreminde elliye yakın insan ölmeyecekti. Ama biz ne zaman konuşsak, “Halkı korkutuyorsunuz” deniyor.

125 BİN KAYIP

Ben İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin Bilim Kurulu’ndayım. Mesela oradaki arkadaşlar da bana göre çok iyimser, onlar Marmara depreminde en fazla 14 bin kişinin ölebileceğini öngörüyorlar, umarım dedikleri gibi olur ama bu iyimser bir rakam.

İstanbul’daki tüm binaları baz alırsanız, yüzde 99’u depreme dayanıklı olsun. Bu durumda bile 125 bin kişilik bir kayıp çıkıyor. 14 bin, 1000’de 25 gibi bir rakama tekabül ediyor ve bu çok iyimser bir bakış. Siz bu rakam üzerinden hareket ederseniz kimse yeterince önlem almaz. Öte yandan itfaiye, hastane, çadır gibi belediyeler tarafından alınması gereken önlemler de bu iyimser rakama göre yapılırsa depremden çok büyük hasarla çıkarız.

TSUNAMİ OLUR

Tsunami, Marmara’dan hiç ayrılmayan bir olay. Biz sanıyoruz ki tsunami okyanusta olur, öyle değil. Bunu bir dalga olayı olarak görün. Normal fayların harekete geçmesi tsunami üretir. Marmara’da, denizaltı heyelanları tsunami oluşturur. Karadenizdeki heyelanları düşünün, oradaki topraklar heyelana müsaittir, aynı şekilde Marmara’daki kayalar da heyelana müsaittir ve tsunamiye neden olur.

Biz teknik üniversitede bir çalışma yaptık. 17 bin sene önce tüm adaların toplamı kadar hatta ondan da fazla bir deniz heyelanı olmuş. O zaman o tsunaminin dalga yüksekliği 10 metre. Demek ki Marmara’da 10 metrelik bir yüksekliği bulan bir tsunami görülmüş.

Beklenen depremde tsunami boyutları ne olur diye yapılan çalışmaların kimisinde 6, kimisi 4 metre bir yükseklik çıkıyor. Tabi bu Marmara’nın kuzey kısmı için geçerli.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi, depremle ilgili bir seferberlik oluşturdu, depreme karşı İstanbul’u hazır hale getirmek istedi ve bizlere de Bilim Kurulu üyesi olmamız için davette bulundu. Bu denli somut ve önemli bir adım atıldı biz de bu daveti kabul ettik haliyle. Daha yeni kuruldu, çalışmalara başlayacağız.

SU ŞEBEKESİ DEPREME DAYANIKLI MI?

Depremde altyapının ayakta kalması lazım. Düşünün Marmara’da bir deprem bekliyoruz, bu depremde İSKİ’nin hizmetinin yüzde 10’a düştüğünü düşünün. Bu bir deprem kadar daha etkiler bizi. Tekrar servis hizmeti vermek aylar sürebilir ve hastalıklar meydana gelir, mahvoluruz. Halk bu kadar düşünmeyebilir, düşünmesine gerek de yok ama yetkililer bunları düşünmeli ve önlem almalı.

Ben yıllardır bunları bağıra çağıra söylüyorum, dolayısıyla İSKİ’de bir davet geldi. Şimdi biz ne yapıyoruz, yer altı sularını taşıyan sistemlerin depreme dayanıklı hale getirilmesi için çalışıyoruz.

KANAL İSTANBUL’U ETKİLER

Kanal depremi tetiklemez ama deprem kanalı olumsuz olarak etkiler. Kanal güzergahı bana göre doğru seçilmemiş, bana göre çok riskli bir güzergah. Faylı, heyelanlı ve aynı zamanda deprem ve sismik etkiyi büyütecek, depremin şiddetini daha da artıracak jeolojik yapıya sahip.Dolayısıyla beklenen depremde Kumburgaz Fayı kırılırsa, kanal güzergahındaki fayların da harekete geçme olasılığı fazla. Bu durumda Kanal İstanbul’un ayakta kalma olasılığı bana göre çok az.

FAY YILDA 2.5 SANTİM HAREKET EDİYOR

Erzincan ile Karlıova arasında bir deprem bekliyoruz. Orada en son 1794’te bir deprem görüldü, düşünün kaç yıl olmuş. Biz fayların tekerrür periyodunu bilmiyoruz, bir bölgede görülen depremin ardından uzun bir zaman geçmişse biz oradan deprem bekliyoruz, çünkü faylar sürekli hareket halinde. Fay, yılda 2.5 santim hareket ediyor, Anadolu sürekli hareket ediyor. Fay bir yerde kilitlendiğinde geriliyor ve deprem meydana geliyor.

DOĞU ANADOLU FAYINDA BİR KIRILMA BEKLİYORUZ

Yedisu’daki 5 küsurluk bir deprem bizim beklentimizi gideren bir deprem değil, 5 şiddetindeki bir deprem o bölgedeki enerjiyi almada yeterli değil. Doğu Anadolu fayında bir kırılma bekliyoruz, çünkü orada en son 1866’da deprem oldu. Elazığ’da da en son büyük ve günlerce süren deprem 1875’te oldu, orada da deprem bekliyoruz.