12 sayfalık rehberin giriş bölümünde şöyle deniyor: “İnsani kalkınma anlayışı çerçevesi içinde, toplumsal cinsiyet eşitsizliği ile mücadele etmek ana odaktır ve kalkınmanın her alanında gözetilmelidir. Toplumsal cinsiyet eşitliği perspektifi kadınların ve erkeklerin eşit biçimde ve görünür şekilde tüm süreçlere dâhil olmasına özen göstermeyi gerekli kılar. Bu perspektifin kurulması, anlaşılması, yerleşmesi ve kullanılması ise her şeyden önce iletişim süreçlerinde kendisini göstermelidir.”
Kadınlara sakın 'canım', 'güzelim' demeyin!
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye ofisi toplumsal cinsiyete duyarlı dil kullanımı konusunda bilinçlendirmek ve cinsiyetçi kalıp yargıların kırılmasını sağlamak amacıyla “Toplumsal Cinsiyete Duyarlı İletişim Rehberi” hazırladı. Her gün kullandığımız kelimelerin, gündelik yaşamdaki iletişim şeklimizin cinsiyet eşitliğine verdiği zararın hala farkında değilseniz bu rehberi mutlaka okumalısınız.
18
REHBER NEDEN ÖNEMLİ?
Toplumsal cinsiyet kalıplarından oluşan ve dilimize yerleşmiş ifadeler kadın-erkek eşitliğinin önünde duran bir bariyer olmaya devam ediyor. Kadını erkeğin gerisine yerleştiren, eksik, yetersiz, güçsüz, 'eş/anne' pozisyonundan başka şekilde var olamaz halde gösteren bu iletişim dili toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin zedelenmesinde büyük ol oynuyor.
28
Rehber, toplumsal cinsiyet ile ilgili kalıp yargıları destekleyen ve cinsiyetçi özellikleri ortaya koyan bir dilden kaçınmak ve iletişimde olumsuz etkileri azaltmak için dikkat edilmesi gereken hususlara yer veriliyor. 12 sayfalık bu ilginç ve faydalı rehber farkında olmadan kullandığımız kimi ifadelerin çarpıcılığına da dikkat çekiyor.
38
FARKINDA OLMADAN YAPTIĞIMIZ YANLIŞLAR:
Rehberde iletişim yanlışlarımıza örnek olarak bir yöneticinin "Bu işi bizim kıza vereceğim" demesi yerine "Asistanımdan bu işi üstlenmesini rica edeceğim" cümlesini kullanması öneriliyor.
"Sıradan adam" demek yerine "sıradan insan", "projeye adam almak" yerine "projeye insan/eleman almak", "kız gibi" yerine "utangaç", "çekingen", "kızlar, çocuklar" yerine "arkadaşlar", "kadın şoför kaza yaptı" yerine "şoför kaza yaptı" gibi örnekler de toplumsal cinsiyete duyarlı dile örnek olarak veriliyor.
48