KKKA nedir? Kırım Kongo Kanamalı Ateşi belirtileri! Nasıl tedavi edilir? Kene nasıl çıkarılır?

Kulak Burun Boğaz (KBB) Hastalıkları ve Baş-Boyun Cerrahisi Uzmanı Opr. Dr. Yusuf Şentürk, zehirli kenelerin bulaştırdığı Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) için uyarılarda bulundu. KKKA nedir? Kırım Kongo Kanamalı Ateşi belirtileri nelerdir? Nasıl tedavi edilir? Kene nasıl çıkarılır? Konuyla ilgili bilinmesi gerekenleri bu haberde bir araya getirdik.

Kulak Burun Boğaz (KBB) Hastalıkları ve Baş-Boyun Cerrahisi Uzmanı Opr. Dr. Yusuf Şentürk, önemli halk sağlığı sorunları arasında yer alan ve zehirli kenelerin bulaştırdığı Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) konusunda uyarıcı açıklamalarda bulundu.

Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) hastalığı ismini aldığı Kırım ve Kongo’da görülen, ölümcül virüsten alıyor. Keneler tarafından taşınan ’nairovirüs’ isimli bir virüs hastalık etken oluyor. Samsun Büyük Anadolu Hastaneleri Kulak Burun Boğaz (KBB) Hastalıkları ve Baş-Boyun Cerrahisi Uzmanı Opr. Dr. Yusuf Şentürk, özellikle havaların ısınmasıyla birlikte çimen ve ot bulunan alanlarda ve hayvan temaslarında bu konuya dikkat edilmesi gerektiğini söyleyerek alınması gereken tedbirler hakkında bilgi verdi.

ALINACAK ÖNLEMLER
Arazide çalışan veya piknik yapan kişileri kene ısırmalarına karşı uyaran Opr. Dr. Şentürk, "Havaların ısınmasıyla birlikte görülmeye başlayan hastalık, pikniği sıkça tercih edenlerin yeşil alanlarda zeminle direkt temas etmesinden kaynaklanmaktadır. Oturacakları yere en azından bir örtü sermeliler. Bu anlamda kenelerden insanlara geçen KKKA hastalığı, sadece çiftçilikle uğraşanlar için değil, pikniğe giden vatandaşlar için de tehlike oluşturmaktadır. Bu tür alanlar da açık renkli ve kapalı kıyafetler giyilmesi, pantolon paçalarının çorap içine sokulması veya çizme giymeye özen gösterilmelidir. Daha sonrasında ise kulak arkası, ense, saç dipleri de dahil olmak üzere vücutta ve giysilerde kene olup olmadığı kontrol edilmelidir. Vücuda tutunan keneye çıplak elle kesinlikle dokunulmamalıdır. Kene eldiven, bez ya da poşet ile çıkartılmalı, çıkartılamaması halinde en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Diğer taraftan vücuda kenenin tutunmasından sonra 10 gün içinde halsizlik, iştahsızlık, ateş, vücut ağrısı, baş ağrısı, bulantı, kusma ve ishalden herhangi birinin görülmesi halinde en kısa sürede sağlık kuruluşuna gidilmesi gerekmektedir" dedi.

KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ / KKKA
Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA), keneler tarafından taşınan Bunyaviridae ailesine bağlı Nairovirüs grubuna ait bir virüsle oluşan ateş, halsizlik, iştahsızlık, kas ağrısı, baş ağrısı, bulantı, kusma, ishal ve ağır vakalarda kanama gibi bulgular ile seyrederek ölümlere neden olabilen zoonotik (hayvanlardan insanlara bulaşan) karakterli bir enfeksiyon hastalığıdır.

KKKA ilk olarak 12. yüzyılda Tacikistan’da tanımlanmıştır. Hastalık, keneler tarafından insanlara tutunmasını takiben idrarda, tükürükte, rektumda ve abdominal kavitede kan görülmesi ve vücutta yaygın kanamalarla tarif edilmiştir. 1944-45 yıllarında Rusya’nın Kırım bölgesindeki Batı Kırım steplerinde çoğunlukla ürün toplamaya yardım eden Sovyet askerleri arasında görülmüştür. Hastalığa Kırım Hemorajik Ateşi adı verilmiştir. 1956 yılında Zaire’de de ateşli bir hastadan Kongo virüsü tespit edilmiştir. 1969 ise Kongo virüs ve Kırım hemorajik ateşi virüslerinin aynı virüs olduğu belirlenmiş ve Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi olarak hastalık yeniden adlandırılmıştır.

Hastalık ülkemizde ilk olarak 2002 yılında dikkatleri çekmiş ve 2003 yılında kesin tanısı konmuştur. KKKA vakaları, hastalığın başlıca bulaştırıcısı olan kenelerin aktifleştiği dönemden başlayarak ülkemizde bahar ve yaz aylarında görülmektedir. Hastalık ülkemizde bulaştırıcısı kene türünün yaşam alanlarıyla uyumlu bir şekilde görülmektedir. İlk kez Tokat ili ve civarında dikkatleri çeken Kırım Kongo Kanamalı Ateşi vakaları çoğunlukla İç Anadolu’nun kuzeyi, Orta Karadeniz ve Doğu Anadolu’nun kuzeyinde yoğunlaşmaktadır.

Etken Bunyaviridae ailesinden Nairovirus grubundan tek sarmallı RNA virüsü olan Crimean-Congo haemorrhagic fever virüsüdür. Hastalık ülkemizde başlıca hastalık etkenini taşıyan kenenin tutunması veya bununla temas sonucunda bulaşmaktadır. Ülkemizde hastalığın bulaştırıcısı asıl kene türü Hyalomma marginatum’dur. Bunun yanı sıra hastalık viremik dönemdeki hayvanların veya hasta kişilerin kan, doku, vücut çıkartılarına korunmasız temas sonucunda da bulaşabilmektedir.

İnkübasyon süresi kene tutunmasından sonra genellikle 1-3 gün, en fazla 9 gün olabilmektedir. Enfekte kan, vücut sıvısı ve diğer dokularla temas sonrasında 5-6 gün; en fazla ise 13 gün olabilmektedir.

Hastalığın tedavisinin esasını destek tedavisi seçenekleri oluşturmaktadır. Bu gün için hastalıktan korunmaya yönelik etkinliği kanıtlanmış bir aşı veya etkene spesifik bir ilaç bulunmamaktadır. Ülkemizde hastalığa karşı aşı geliştirme çalışmaları devam etmektedir.

Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığının kontrolüne yönelik çalışmalar Bakanlığımız tarafından bir program dâhilinde yürütülmektedir. Kişisel korunma önlemlerinin alınması hastalığın kontrolü için ön planda olduğundan Bakanlığımızca vatandaşlarımızın hastalık ve korunma önlemleri konusunda bilgilendirilmesi ve toplumda farkındalık oluşturulması çalışmaları yoğun bir şekilde yürütülmektedir.

Ülkemizde KKKA bahar aylarında görülmeye başlamakta olup yaklaşık %4-5 fatalite hızıyla seyretmektedir. Yıllar itibariyle vaka görülme durumlarına bakıldığında artış ve azalış eğilimlerinden bahsedilebilmekte olup en yüksek vaka 2009 yılında 1318 vaka olarak gerçekleşmiştir. Her ne kadar 2017 yılında 343 KKKA vakası tespit edilmiş olsa da ülkemizde hala önemini korumaktadır.

Kırım Kongo Kanamalı Ateşinden korunmak için;
Tarla, bağ, bahçe, orman ve piknik alanları gibi kene yönünden riskli alanlara gidilirken, kenelerin vücuda girmesini engellemek maksadıyla mümkün olduğu kadar vücudu örten giysiler giyilmeli, pantolon paçaları çorapların içerisine sokulmalı ve ayrıca kenelerin elbise üzerinde rahat görülebilmesi için açık renkli kıyafetler tercih edilmelidir.

Kene yönünden riskli alanlardan dönüldüğünde kişi kendisinin ve çocuklarının vücudunda (kulak arkası, koltuk altları, kasıklar ve diz arkası dâhil) kene olup olmadığını kontrol etmeli, kene tutunmuş ise hiç vakit kaybetmeden çıplak el ile dokunmamak şartıyla vücuda tutunduğu en yakın yerden tutarak uygun bir malzeme ile (bez, naylon poşet, eldiven gibi) çıkarmalıdır.

Kişi keneyi kendisi çıkaramadığı durumlarda en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalıdır. Kene ne kadar erken çıkarılırsa hastalığın bulaşma riskinin de o kadar azalacağı unutulmamalıdır.

Hastalık hayvanlarda belirti göstermeden seyrettiğinden hastalığın sık olarak görüldüğü bölgelerde bulunan hayvanlar sağlıklı görünse bile hastalığı bulaştırabilirler. Bu sebeple hayvanların kanlarına, vücut sıvılarına veya dokularına çıplak el ile temas edilmemelidir.

Hastalığa yakalanan kişilerin kan, vücut sıvıları ve çıkartıları ile hastalık bulaşabildiğinden, hasta ile temas eden kişiler gerekli korunma önlemlerini (eldiven, önlük, maske v.b.) almalıdır.

Kene tutunan kişiler, kendilerini 10 gün süreyle halsizlik, iştahsızlık, ateş, kas ağrısı, baş ağrısı, bulantı, kusma veya ishal gibi belirtiler yönünden izlemeli ve bu belirtilerden bir veya bir kaçının ortaya çıkması halinde derhal en yakın sağlık kuruluşuna müracaat etmelidirler.

Hastalığa sebep olan mikrobun taşıyıcısı, saklayıcısı ve bulaştırıcısı olan keneler uçmayan, zıplamayan, yerden yürüyerek vücuda tırmanan eklem bacaklı hayvanlardır. Vücuda tutunan veya hayvanların üzerinde bulunan keneler kesinlikle çıplak el ile öldürülmemeli ve patlatılmamalıdır. Keneler üzerine sigara basmak, kolonya, gaz yağı gibi maddeler dökmek kenenin kasılmasına sebep olarak vücut içeriğini kan emdiği kişiye aktarmasına sebep olacağı için yapılmamalıdır.

KENE NASIL ÇIKARILIR?
Öncelikle bir sağlık kuruluşuna gitmenizi öneririz.

• Keneyi çıkarmak için ince uçlu cımbız kullanın. Çıplak elle kesinlikle ellemeyin.

• Cımbızla kenenin vücudunuza yakın yerinden, kan emdiği ağız kısmından yavaş ve sağlam bir şekilde yakalayıp, çıkarın.

• Keneyi çıkardıktan sonra, ısırılan yeri alkol ile temizleyin.

• Keneyi düzgün bir şekilde çıkarsanız bile, en yakın sağlık kuruluşunda gerekli kontrollerinizi yaptırın.

• Keneyi kendiniz çıkaramayacaksanız, bir an önce en yakın sağlık kuruluşuna başvurun.