Kolombiya’da barışın önderi Santos’a veda

Kolombiya’da, bu ayın sonunda başkanlık seçimleri var. Seçimlerin 1. turu 27 Mayıs’ta gerçekleşecek. Eğer 2. tura kalırsa tarih 17 Haziran… 6 aday yarışıyor. 6’sı da erkek. Kolombiya’daki sistemde, başkan yardımcıları da, başkanla birlikte seçiliyor. Başkan yardımcısı adaylarının 4’ü kadın. Şu anki başkan Santos ise aday değil.

YOUTUBE’DA ELEŞTİRİLER

Son aylarda, María Paulina Baena adında 25 yaşında bir kadının, “La Pulla” kanalında yayınladığı Youtube videoları büyük ilgi görüyor. M.P. Baena, başkan adaylarından Ivan Duque başta olmak üzere, liberal ve sağ siyasetçileri sert şekilde hicvediyor. Baena’nın, “Kolombiya Venezüela olmayacak. Kolombiya’nın laneti, Kolombiya olmaktır” şeklinde ilginç bir yorumu da var.

CASTROCHAVİZM

27 Mayıs’ta, asıl rekabet; (Küba kült lideri Fidel Castro ile Venezuela'nın ünlü Hugo Chavez'inden türetilmiş bir kavram olan) “Castrochavizm” akımına yakın olduğu düşünülen, yani sol cephede yer alan 58 yaşındaki Gustavo Petro ile; iç savaşı bitiren anlaşmaya karşı çıkan sağcı Ivan Duque arasında gerçekleşecek. Petro, gerilla geçmişi de olan bir siyasetçi ve ayrıca eski Bogota belediye başkanı.

PLAYSTATİON

41 yaşında, gaflarıyla dikkat çeken, playstation oynamayı seven, iskambil kağıtlarıyla ilüzyonlar yaparak insanları eğlendiren, öte yandan, halka ve ülke gerçeklerine yabancı olmakla suçlanan Ivan Duque, iddialı bir siyasetçi. İki aday arasında bariz bir zıtlık söz konusu. Yarış oldukça sert geçiyor. Ivan Duque’nin de bir defasında (ideolojik olarak zıt kutupta olmasına rağmen) müzik zevki nedeniyle şaka yollu “castrochavist” olarak tanımlandığını belirtelim.

TV’DE SEÇİM YARIŞI

Türkiye’dekiyle aynı dozda olmasa da, orada da bir kutuplaşmadan ve propaganda savaşından söz edilebilir. Yarışın tv’ye yansıma şeklini(ve Türkiye ile olan farkları) merak edenler, Youtube’a Gustavo Petro, Ivan Duque, Sergio Fajardo gibi isimleri yazarak, Kolombiya’daki seçim programlarına göz atabilirler. Özellikle de Sergio Fajardo’nun gençlerin sorularını yanıtladığı programı kendi adıma oldukça keyifli buldum.

2. VENEZÜELA OLUR MU?

Dünyadaki genel sağ-sol kamplaşmasından bazı farklar göstermekle birlikte, bu yarış, Latinamerika açısından, yine de sağ-sol ayrışmasını devam ettiren özellikler taşıyor. “Eğer radikal sol kazanırsa, Kolombiya, 2. Venezüela olur” şeklinde yorumlar var.

Gustavo Petro, (Venezüela’da Chavez’in ölümünden sonra iktidara gelmiş olan) Maduro ile aynı cephede yer aldığı düşünülen ve bu nedenle de eleştirilen bir isim. Petro bu benzetmeye ve eleştirilere karşı çıkıyor. Kendisinin Maduro’yu “diktatör” olarak tanımlamışlığı bile var. Bu tanımlamayı ne kadar samimi şekilde yaptığı ise tartışılabilir.

OTORİTER SOL

Latinamerika’daki “otoriter solculuğun” Kolombiya’da da etkili olduğu görülüyor. Ancak Gustavo Petro kendini daha ziyade merkezde konumlandırmayı tercih ediyor. Yenilikçi olduğunu söylüyor ve otoriterliğe yatkın görünmek istemiyor. Petro ile Duque arasındaki fark, dış görünüşlerinden de hissediliyor. Petro, yorgun-demokrat havasında ve entelektüel bir imaja sahipken, daha genç bir kuşaktan gelen Duque, dinamik ve sportif görünümlü ve biraz da yuppivari bir karakter.

3. güçlü aday Sergio Fajardo ise, kıvırcık saçları ve gülümsemesi ile klasik bir İtalyan görüntüsü çizmekte, beden dili kullanımı ve giyim tarzı ile belki de modern dönem Avrupa sanatçılarını andırmakta.

Kolombiya başkanlık seçimindeki adayların büyük kısmının ortak özelliği, ABD ve/veya Avrupa’da eğitim görmüş ve genelde yüksek eğitim seviyesine sahip kişiler olmaları. Örneğin Gustavo Petro, Kolombiya’da ekonomi okumuş, Belçika’da yüksek lisans, İspanya’da ise doktora yapmış.

HUGO CHAVEZ

Bazı kesimlerin gözünde değişik türden bir Hugo Chavez olarak değerlendirilen Petro, durumunu "Yenilikçi Sol" olarak tanımlıyor. Petro kendisini sade hayatıyla dikkat çeken Uruguay Cumhurbaşkanı Mujico’ya daha yakın görüyor. İsyancı FARC’ın onu desteklediği söylense de, bunu kabul etmiyor. FARC’la olan barış anlaşması konusunda biraz kararsız söylemler de vermekle birlikte, esasen barışa vurgu yapıyor.

DUQUE ZENGİNLERİN ADAYI MI?

Ivan Duque, ABD ve finans çevreleri tarafından sevildiği söylenen bir isim. FARC’la mücadele konusunda güvenlikçi yaklaşımlardan yana ve ordunun modernizasyonunu çok önemsiyor.

İlk bakışta, Ivan Duque “zenginlerin adayı”, Gustavo Petro ise “yoksulların temsilcisi” gibi duruyor olabilir. Öte yandan, Duque’ye yakın olanlar, tabloyu bu şekilde yorumlamayı tercih etmiyorlar. Hatta, bazı araştırmalara göre halkın en yoksul kesimleri Duque’yi tercih ediyor. Gustavo Petro’nun ise (ki kendisi yaş itibarıyla diğer adayların çoğundan daha ileri) başkent Bogota’daki gençlerin ve bazı sahil bölgelerinin desteğini aldığı belirtiliyor.

FARC İLE BARIŞ

Kolombiya başkanlık yarışında belirleyici unsurlardan biri, FARC ile olan ilişkiler. Özellikle Duque ve Petro’nun bu konudaki fikir ayrılıkları dikkat çekmekte. 1964’te, Kolombiya Komünist Partisi'nin askeri kanadı olarak kurulan “FARC” yani Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri - Halk Ordusu marksist bir örgüt. 1980’lerde, ABD tarafından, kokain ticaretine başladığı iddia edilmiş.

2012’de FARC ile barış antlaşması imzalayan ve iç savaşa son verdiği için 2016 yılında Nobel Barış Ödülünü kazanan efsane başkan Santos, bu kez seçimlerde aday değil.

220.000’den fazla insanın yaşamını yitirdiği 52 yıllık kanlı iç savaşa son veren Santos’un yerini kimin alacağı sorusu, tüm Latin dünyasını ilgilendiriyor. Santos, söylenenlere göre, aslında, karmaşık bir karakter. Kendisini sağcı veya solcu olarak basitçe kategorize etmek kolay değil. Bazı yorumlara göre, Santos aslında kendi sınıfına ihanet etmiş bir burjuva.

KOLOMBİYA’NIN DURUMU

Kolombiya, doğal kaynak, tarım ve toprak zengini bir ülke olmakla birlikte, gelir düzeyi açısından (kişi başına 5.800 dolar civarında), Latinamerika’nın yoksul ülkeleri arasında sayılıyor. Gelir dağılımında dengesizlik büyük. Yüzölçümü Türkiye’nin neredeyse 1.5 katı olan Kolombiya’nın nüfusu, 48.5 milyon. Kolombiya ekonomik ve sosyal anlamda henüz gelişmekte olan bir Latin Amerika ülkesi sayılsa da, kendisinden çok daha büyük bir kriz ve kaos içinde bulunan Venezüela halkına kapılarını açıyor.

Ortadoğu ile bir analoji yapacak olursak, Latin Amerika’nın Suriye’sinin, Venezüela olduğunu söyleyebiliriz. Kolombiya siyaseti, Venezüela siyasetiyle yoğun bir etkileşim içinde. Adaylardan Gustavo Petro’ya yöneltilen bir suçlama, “kampanyasının Maduro tarafından finanse edildiği” yönünde.

AMERİKANCILIK-AMERİKAN KARŞITLIĞI

Kolombiya seçimleri, Latinamerika’daki “Amerikancılar-Amerikan karşıtları kutuplaşması” açısından bir dönüm noktası olabilir. Amerika’ya yakın olan Duque kazanırsa, Kolombiya’nın dünyadaki konumlanışı buna göre şekillenecektir. Gustavo Petro’nun kazanması durumunda ise, mevcut Castro-Chavez-Maduro çizgisinin bir ölçüde güçlenebileceğini veya en azından zaman kazanabileceğini öngörebiliriz. Bu süreç içinde, elbette Kolombiya Amerika ilişkilerinde de çeşitli zıtlaşmalar gündeme gelebilir.