Gıda zehirlenmesi nedenleri nelerdir?
Gıda zehirlenmesi, mikroorganizmalar ya da onların toksinler ile kontamine gıdaların tüketilmesi sonucu ortaya çıkmaktadır. Gıdaların kontamine olmasındaki en önemli neden üretimi, taşınması, depolanması veya işlenmesi sırasındaki yetersiz hijyendir. Gıda zehirlenmesi üç grupta ele alınabilir.
BAKTERİYEL GIDA ZEHİRLENMESİ
Besin zehirlenmelerine en sık sebep olan etken maddeler, bakteriyel toksinlerdir. Bakteriyel besin zehirlenmeleri iki şekilde ortaya çıkabilir:
Bakteri toksinleri ile kontamine gıdalar tüketildiğinde bu toksinler gıda zehirlenmesine neden olabilir.
Bakteri içeren gıdalar tüketildikten sonra bu bakteriler vücutta toksin salgılayarak zehirlemeye yol açabilir.
En yaygın olarak bakteriyel gıda zehirlenmesine yol açan mikroorganizmalar arasında Salmonella, Campylobacter, Escherichia coli ve Listeria bulunur. Bu bakteriler esas olarak hayvansal gıdalardan bulaşmaktadır.
BAKTERİYEL OLMAYAN GIDA ZEHİRLENMESİ
Bakteriyel olmayan gıda zehirlenmesinin en yaygın nedenleri arasında;
Zehirli mantarlarlar
Parazitler
Ağır metaller (arsenik, kurşun, kadmiyum)
Hayvan toksinleri bulunur.
VİRÜSLERE BAĞLI SİNDİRİM SİSTEMİ ENFEKSİYONLARI
Virüslere bağlı sindirim sistemi enfeksiyonları da gıda zehirlenmesi olarak ele alınabilir. Doktorların, bunlardan gıda kaynaklı viral enfeksiyonlar şeklinde söz etmesi daha olasıdır. Bu enfeksiyonlar temel olarak norovirüs, rotavirüsü, Hepatit A virüsü ve Hepatit E virüsü kaynaklıdır.
Gıda zehirlenmesi belirtileri nelerdir?
Gıda zehirlenmesi belirtileri, nedene bağlı olarak farklı farklı olabilir. Bununla birlikte, hemen hemen her zaman ortaya bazı ilk belirtiler vardır. Gıda zehirlenmesinin bu ilk belirtileri genellikle bulantı, kusma, ishal ve karın krampları şeklindedir. Bu belirtiler, genellikle bakteri toksini vücuda girdikten sonraki birkaç saat içinde hızlı bir şekilde görülmeye başlar. Buna karşın bu zehirlenme belirtileri genellikle birkaç gün içinde kaybolur. Besin zehirlenmesi etkenlerinden biri olan stafilokok isimli bakterinin salgıladığı "staphylococcal toksinler” ise genellikle sadece bir gün boyunca rahatsızlığa neden olur. Bu sürenin sonunda vücut toksinlerden temizlenir ve belirtiler ortadan kalkar.
Besin zehirlenmesi belirtiler çoğu zaman çok şiddetli değildir ve birkaç gün sonra tedavi edilmese bile kendiliğinden kaybolur. Fakat bazen şiddetli kusma, şiddetli ishal, kanlı ishal gibi ciddi ve belirgin bulgularla birlikte seyreden ciddi bir zehirlenme söz konusu olabilmektedir. Şiddetli belirtilerin varlığında acilen bir sağlık kuruluşuna başvurulması hayati bir öneme sahiptir.
Gıda zehirlenmesi tanısı nasıl konulur?
Gıda zehirlenmesi tanısında hastadan alınan öykü son derece önemlidir. Doktor hastada görülen belirti ve şikâyetleri ve bunların ne kadar zamandan beri devam ettiğini sorgulayacaktır. Eğer gıda zehirlenmesinden şüpheleniliyorsa, belirtilerin başlangıcından önceki saatler içinde tüketmiş olduğunuz gıdaları tam olarak bilmek isteyecektir. Daha sonra hastayı muayene ederek vücut ısısı, tansiyon, nabız ve genel durum hakkında bilgi edinir.
Bakteriyel patojenlerin, onların toksinlerinin veya kan, serum veya dışkıdaki diğer toksinlerin laboratuvar testleri ile teşhisi temel olarak mümkündür. Fakat gıda zehirlenmesi ve bunun teşhisi için laboratuvar testleri çok fazla kullanılmaz.
Bu testler; örneğin antibiyotikle tedavi gerektiren Listeria isimli enfeksiyonundan şüphelenildiğinde uygun antibiyotiğin seçimi gibi ek tedavi gereksiniminde yapılır.
Gıda zehirlenmesi tedavisi nasıl yapılır?
Gıda zehirlenmesi durumunda, genellikle 1 ila 3 günlük bir süre geçtikten sonra belirtiler kendi kendine ortadan kalkar. Vücut, bu süre zarfında ishal ve kusma yoluyla tepki vererek toksinlerin atılımını sağlar. İshal ve kusma elektrolit ve sıvı kaybı ile ilişkili olduğundan, gıda zehirlenmesi tedavisinde esas olarak bu kaybın dengelenmesine odaklanılır.
Hastaların bu nedenle bol miktarda miktarda sıvı almaları gerekir. Maden suyu ve bitkisel çay tüketimi bu açıdan oldukça fayda sağlar. Hastaya, vücudun ihtiyaç duyduğu elektrolitleri içeren özel bir toz karışım suya karıştırılarak verilebilir. Evde de 1 litre suya, 8 silme yemek kaşığı toz şeker ve 1 silme yemek kaşığı sofra tuzu karıştırılarak eşdeğer bir karışım elde edilebilir. Eğer hasta ağızdan sıvı alamıyorsa damar yolu ile sıvı elektrolit desteği gerekebilir.