Koronayı aşı ve bağışıklıktan saklayan mutasyon belirlendi

Medeniyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Sadrettin Pençe, SuperHaber'e mutasyonlu virüslerle ilgili önemli açıklamalarda bulundu.

Koronavirüsün tüm genom sekansının ilk kez yayımlandığı 2020 Ocak ayından itibaren, 400,000’e yakın virüs tüm genom sekansı veritabanlarına eklendiğini ifade eden Prof. Dr. Pençe, "Bunların %50 si İngiltere dendir. Bu sekanslar dünyanın 140 farklı ülkesinden gelmektedir. Yaklaşık 30,000 nükleotitlik viral genomda, virüsün replikasyonu, yani insan hücrelerinde çoğalması sırasında sürekli mutasyonlar meydana gelmektedir. Genom sekansları analiz edilerek bugüne kadar yaklaşık 12,000 adet farklı mutasyon tespit edilmiştir." dedi. 

"AŞI ETKİNLİĞİNİ AZALTABİLECEĞİ GÖZ ÖNÜNDE TUTULMALI"

Bu bu mutasyonların bir kısmının kaybolduğunu, bir kısmının ise frekansının, yani görülme sıklığının yükseldiğine işaret eden Pençe, "Frekansı yükselen mutasyonlar varyantları ortaya çıkarmaktadır. Bu mutasyonların tamamının viral proteinlerin yapı/fonksiyonuna etkisi olmayabilir. Virüsün enfeksiyon kabiliyetini arttıran mutasyonlar ve yanı sıra bağışıklık sistemi bileşenlerinden kaçmasını sağlayan mutasyonlar bazı varyantların özellikle takip edilmesini gerektirmektedir. Bu noktada, bağışıklık sisteminden virüsün kaçmasını sağlayabilecek mutasyonların aşı etkinliğini azaltabileceğini göz önünde tutmak gereklidir. Viral genomun S proteini kodlayan bölgesinde gerçekleşen mutasyonlar, ACE2 reseptörüne bağlanma bölgesinde olabildiğinden özellikle önemlidir ve bugüne kadar tanımlanmış önemli varyantlar S proteininde tanımlayıcı mutasyonlar taşımaktadır." diye konuştu.

İlk kez ilkbahar aylarında gözlemlenen ve İstanbul Medeniyet Üniveristesi olarak tespit ettikleri D614G mutasyonunun da S proteini kodlayan bölgede olduğunu hatırlatan Prof. Pençe, "Bugün, bu mutasyonun frekansı %90’ı geçmiş durumdadır. Bu mutasyonun virüsün bulaşma kabiliyetini arttırdığına dair bilimsel veri mevcuttur. Ancak son dönemde dikkat edilmesi ve izlenmesi gereken üç önemli varyant ortaya çıkmıştır." dedi ve bunları şöyle sıraladı:

"1- İngiltere varyantı olarak bilinen B.1.1.7 varyantı. Varyantı tanımlayıcı mutasyon, S proteinindeki N501Y amino asit değişikliğidir.
Bu varyant Birleşik Krallık’ta üç ay içerisinde %80’in üzerinde frekansa ulaşmıştır. Hızlı sıklık artışı, söz konusu varyantın bulaşma kabiliyetinin arttığının göstergesidir. Ancak, mortaliteyi arrtırdığına dair bir bilgi mevcut değildir.
2- Brezilya varyantı olarak bilinen B.1.1.248 varyantı. Bu varyant, S proteininde N501Y mutasyonunun yanı sıra K417T ve E484K mutasyonlarını taşımaktadır.
3- Güney Afrika varyantı olarak bilinen B.1.351 varyantı. İngiltere varyantı olarak bildiğimiz varyantta mevcut N501Y mutasyonunu taşımakta, yanı sıra, tanımlayıcı önemli mutasyonları K417N ve E484K olarak sıralanmaktadır. "

KAÇIŞ MUTASYONU: E484K

Bu varyantlardaki mutasyonlar içinde dikkatle izlenmesi gerekenin ise E484K olduğunun altını çizen Prof. Dr. Sadrettin Pençe, "Hem Brezilya, hem Güney Afrika tanımlı varyantlarında görülmektedir. Bu mutasyonun nötralizan antikorlardan kaçtığı, yani virüsü bağışıklık sistemi baskısından kaçırma olasılığı olan bir mutasyon olduğu gösterilmiştir. Dolayısı ile bu mutasyon artık “kaçış mutasyonu” olarak tanımlanmaktadır. Bu Mutasyon aşıların özellikle protein aşılarının etkinliğini azaltmaktadır." ifadelerini kullandı. 

"Aşı çalışmalarında özellikle dikkat edilmesi gereken mutasyon an itibariyle E484K mutasyonu olarak görünmektedir." sözleri ile tehlikeye dikkat çeken Pençe uyarılarını şöyle sürdürdü:

"Mevcut aşıların etkinliğini düşürebileceğinden endişe edilmektedir. Yeni geliştirilmekte olan aşılardan biri olan ABD Novavax (protein aşı) aşısının Faz III çalışmasında varyantların etkinliğe olan etkisi araştırılmıştır. Orijinal suşa olan etkinlik %95 civarı iken, İngiltere varyantına karşı etkinliğin %85’ düştüğü, Güney Afrika varyantı karşısındaki aşı etkinliğinin ise %50’lere kadar düştüğü gözlemlenmiştir."

HASTALIĞI GEÇİRENLER YENİDEN ENFEKTE OLDU

Brezilya ve Güney Afrika mutasyonlarının hastalığı geçirenleri tekrar enfekte ettiğine işaret eden Prof. Pençe, "Bu noktada, Güney Afrika ve Brezilya varyantlarının aşıların etkinliğine olan etkisinin araştırılması gerektiği görülmektedir. mRNA aşıların, ortaya çıkan mutasyonlara göre hızlı modifiye edilebileceği bilinirken, zira Pfizer/BioNTech den yapılan açıklama da yeni mutasyonların aşının etkinliğini azaltması durumunda 4 hafta da revize edebileceklerini belirtmişlerdir. İnaktif aşıların da tüm viral antijenleri bağışıklık sistemine tanıtabilme avantajından ötürü, mutasyonlara toleransının nispeten yüksek olacağı düşünülmektedir." diye konuştu.

En önemli hususun virüs bulaşının önlenmesi olduğunu vurgulayan Pençe, "Bulaşın engellenmesi, virüsün mutasyonunun temel kaynağı olan replikasyonun önüne geçeceği için, mevcut aşıların etkinliğini koruyacak, böylece virüsle olan mücadelede elimiz daha güçlü olacaktır." ifadelerini kullandı. 

İNGİLTERE MUTASYONU DOMİNANT OLDU

İngiltere mutasyonu tüm dünyaya yayıldığına dikkat çeken Prof. Dr. Sadrettin Pençe, "Artık Dominant (baskın) mutasyon olarak kabul ediliyor. Günümüzde Dünya da bulunan koronavirüs Çin den çıkan ve bütün Dünyaya yayılan virüsten tamamen farklı yeni bir virüs İngiltere mutasyonlu virüs olarak adlandırılabilir." dedi.

"G. AFRİKA MUTASYONU AŞILARDAN KAÇIYOR"

Güney Afrika mutasyonu tüm aşılardan kaçtığını vurgulayan Pençe, "Hem bulaş hem de hastalığın şiddetini artıyor. Bu mutasyonu koronavirüs hastalığı geçirenlerde tespit etmişler. Daha önce koronavirüs hastaları Güney Afrika mutasyonlu Virüsle tekrar enfekte olmuşlar.
Ülkemiz de de kullanılan İnaktif virüs aşıları mutasyondan çok az etkileniyor. Yapılan çalışmalarda aşı ile olan bağışıklık hastalığı geçirenler den daha etkili olduğu tespit edilmiştir." diye konuştu.