Küresel gıda fiyatları rekor kırdı

FAO Gıda Fiyat Endeksi, Mart'ta ortalama 159,3 puan ile aylık bazda yüzde 12.6 artarken, yıllık bazda yüzde 33.6 yükseldi. Böylece Endeks, 1990'daki başlangıcından bu yana yeni bir tarihi rekor kırdı.

Son artış, bitkisel yağlar, tahıllar ve et alt endeksleri için tüm zamanların yeniden en yüksek seviyelerini yansıtırken, şeker ve süt ürünleri de önemli ölçüde yükseldi.

FAO Hububat Fiyat Endeksi, Mart'ta yüzde 17,1 artarak 170,1 puana ulaştı ve 1990'dan bu yana rekor düzeydeki en yüksek seviyesini gördü. Bu ayki artış, büyük ölçüde Ukrayna-Rusya savaşından kaynaklanan ihracat kesintilerinin buğday ve iri taneli tahıl fiyatları üzerinde artan baskıdan kaynaklandı. Karadeniz bölgesinden beklenen ihracat kaybı, zaten sıkı olan küresel buğday mevcudiyetini daha da kötüleştirdi.

ABD'de mahsul koşullarına ilişkin endişelerin de etkisiyle dünya buğday fiyatları Mart ayında keskin bir şekilde yükseldi ve yüzde 19,7 arttı. Uluslararası iri taneli tahıl fiyatları Mart ayında yüzde 20,4'e çıktıktan sonra rekor bir seviyeye ulaştı ve mısır, arpa ve sorgum fiyatlarının tümü 1990'dan bu yana rekor düzeydeki en yüksek seviyelerine ulaştı. Önemli bir ihracatçı olan Ukrayna için artan enerji ve girdi maliyetlerine ek olarak önemli ölçüde azalan mısır ihracat beklentileri, dünya mısır fiyatlarında aylık bazda yüzde 19,1'lik bir artışı destekledi. Mısır pazarlarındaki güçlenme, sorgum fiyatlarının yüzde 17,3 oranında artmasıyla diğer iri taneli tahılları etkilerken, arz belirsizlikleri zaten dar olan arpa piyasası üzerinde daha fazla baskı yaratarak arpa fiyatlarını Şubat ayına göre yüzde 27,1 artırdı. Pirinç fiyatları ise aylık bazda sınırlı bir değişim gösterdi ve hala bir önceki yılın değerinin yüzde 10 altında kaldı.

FAO Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi, Mart'ta aylık bazda yüzde 23.2 artarak 248.6 puan ile yeni bir rekor kırdı. Endeksin keskin yükselişi, ayçiçeği, hurma, soya ve kolza yağı fiyatlarındaki artıştan kaynaklandı. Uluslararası ayçiçek yağı fiyatları, Karadeniz bölgesinde devam eden ihtilaf nedeniyle azalan ihracat arzının etkisiyle Mart ayında önemli ölçüde arttı.

Bu arada, ayçiçek yağı arz kesintilerinin ardından artan küresel ithalat talebinin desteğiyle hurma, soya ve kolza yağı fiyatları da belirgin şekilde yükseldi. Ayrıca, dünya palm yağı değerleri büyük üretici ülkelerde devam eden arz sıkıntısından ek destek alırken, Güney Amerika'da azalan ihracat olanaklarına ilişkin endişeler soya fiyatlarını destekledi. Dikkat çekici bir şekilde, oynak ve yüksek ham petrol değerleri de uluslararası bitkisel yağ fiyatlarını yukarı yönlü tetikleyen bir başka faktör oldu.

FAO Süt Ürünleri Fiyat Endeksi, Mart'ta aylık bazda yüzde 2.6 artarken, yıllık bazda yüzde 23.6 yükselerek 145.2 puan oldu. Böylece endeks, art arda yedinci ayda da yükselişini sürdürdü.

Süt ürünleri fiyatlarındaki artış eğilimi, Batı Avrupa ve Okyanusya'daki küresel talebi karşılamak için yetersiz süt üretimi nedeniyle küresel piyasaların daralmasıyla desteklenerek devam etti. Tereyağı ve süt tozu teklifleri, özellikle Asya pazarlarından kısa ve uzun vadeli teslimatlar için ithalat talebindeki artış ve Batı Avrupa'daki güçlü iç talep tarafından desteklenerek hızla yükseldi. Bu arada, Batı Avrupa'daki güçlü iç talep nedeniyle peynir piyasaları da sıkı bir arz durumuyla karşı karşıya kaldı ancak kur hareketlerinin etkilerini yansıtan endeks değeri marjinal bir şekilde geriledi.

FAO Et Fiyat Endeksi, Mart'ta aylık bazda yüzde 4.8 artarak 120,0 puana çıkarak tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı.