Lavanta balı nedir? Nerede yetişir? Faydaları neler? Lavanta balının kilosu ne kadar?

Isparta'da son dönemde lavanta balı üretimi arttı. Lavanta bahçelerine bırakılan arıların ürettiği balın kilo fiyatı da belirlendi. Lavanta balı nedir? Nerede yetişir? Faydaları neler? Lavanta balının kilosu ne kadar? Bu özel balla ilgili bilgiler haberimizde...

Türkiye'nin gül bahçesi olarak bilinen Isparta'da, son dönemde lavanta üretimi de büyük bir sektör haline geldi. Bölgede gül ve lavanta bahçelerine turistik geziler ve turlar düzenlenirken, lavantadan elde edilen bal, sabun, parfüm ve yağ da yerli ve yabancıların ilgisini çekiyor.

LAVANTA BALI NEDİR?
Keçiborlu ilçesine bağlı Kuşçular köyünde 300 kovanıyla arıcılık yapan Mehmet Karakoyun, 16 yıldır arıcılıkla uğraştığını, son 5 yıldır da lavanta balı ürettiğini anlattı. Dünyada sadece Fransa'da ve Isparta'da üretilen lavantanın öneminin her geçen gün attığına değinen Karakoyun, lavantanın hem turizmde, hem diğer ürünlerde hızla yayıldığını vurguladı.

Bu sezon 3- 3,5 ton bal rekoltesi hedeflediğini söyleyen Karakoyun, Keçiborlu'da her yıl haziran ayı ortalarında lavantanın çiçek açmaya başladığını anlattı. Karakoyun, Biz arılarımızı lavantaların bulunduğu bölgeye getiriyoruz. Yaklaşık 35- 40 günde arılar balını yapıyor. Çiçeklenme bittikten sonra lavanta balını hasat ediyoruz. Bu işlem de 10 gün sürüyor ve bal üretimini tamamlamış oluyoruz dedi.

LAVANTA BALININ KİLOSU NE KADAR?
Lavantada bal hasat dönemini bu ay yaptıklarını kaydeden Karakoyun, Dünyanın her ülkesinde aşağı yukarı elit tüketici grubunda beğenilen lavanta balını hasat ettikten sonra tüketiciye sunacağız. Geçen yıl balın kilosunu 200 TL'den satışa sunduk, bu yıl 250 TL'den satılmasını bekliyorum. Lavanta balına her geçen gün ilgi artıyor ve talebe yetişemiyoruz diye konuştu.

YURT DIŞINDAN CİDDİ TALEP VAR
Karakoyun, bu yıl lavanta balı kısıtlı olmasına rağmen yurt dışından da ciddi talep olduğunu belirterek, Biz, ülkemizde ürettiğimiz ürünün ilk önce kendi insanlarımızın tarafından tüketilmesini istiyoruz diye konuştu.

 LAVANTA BALININ FAYDALARI
Lavanta balının sağlık açısından büyük fayda sağladığını ifade eden Mehmet Karakoyun, bronş, karaciğer yağlanmaları ve karaciğerin temizlenmesinde etkin rol oynadığını aktardı. Stresi önlemede lavanta balından faydalanılabileceğini vurgulayan Karakoyun, lavanta balının sigara içenler için ideal doğal bir ürün olduğunu söyledi. Karakoyun, Stres artık günümüzde çok önemli bir problem haline geldi. Lavantada bulunan antiseptik özellikten dolayı balda da lavantanın özelliği bulunduğu için stresli günlerinizde düzenli kullanıldığında daha kaliteli bir yaşam sağlıyor diye konuştu.

LAVANTA
Lavanta, ballıbabagiller (Lamiaceae) familyasından Lavandula cinsini oluşturan Akdeniz kökenli bitki türlerinin ortak adı.

Atlas Okyanusu adalarından Akdeniz çevresi ülkelerine ve Hindistana kadar uzanan geniş bir alanda yetişen, lavanta cinsi üyeleri, çalı görünümlü, toplu başak biçiminde mavi, morumsu ya da kırmızı çiçekler açan bitkilerdir. Lavanta, dağlarda, 1000–1800 m arasında yüksekliklerde yetişir.

Kurutularak dolaplara konan çiçekleri giysileri böceklerden korur. Yaklaşık 500 metrede yetişen İngiliz lavantası (Lavandula angustifolia) türünden boyacılıkta kullanılan esans elde edilir. Batı Anadolunun maki bölgelerinde yetişen karabaş otu (Lavandula stoechas) çiçeklerinden ağrı kesici, balgam söktürücü olarak yararlanılır.

Türler
Lavandula angustifolia (İngiliz lavantası)
Lavandula antineae
Lavandula aristibracteata
Lavandula atriplicifolia
Lavandula bipinnata
Lavandula bramwellii
Lavandula buchii
Lavandula canariensis
Lavandula citriodora
Lavandula coronopifolia
Lavandula dentata (Fransız lavantası)
Lavandula dhofarensis
Lavandula erythraeae
Lavandula galgalloensis
Lavandula gibsonii
Lavandula hasikensis
Lavandula lanata
Lavandula latifolia (Portekiz lavantası)
Lavandula macra
Lavandula mairei
Lavandula maroccana
Lavandula minutolii
Lavandula multifida
Lavandula nimmoi
Lavandula pedunculata
Lavandula pinnata (Eğrelti yapraklı lavanta)
Lavandula pubescens
Lavandula qishnensis
Lavandula rejdalii
Lavandula rotundifolia
Lavandula saharica
Lavandula samhanensis
Lavandula setifera
Lavandula somaliensis
Lavandula sublepidota
Lavandula subnuda
Lavandula stoechas (Karabaş otu)
Lavandula tenuisecta
Lavandula viridis

ARICILIK
Arıcılık, balarısı kolonilerinin beslenmesi ve bakımı ile arı ürünleri elde edilerek zirai kazanç sağlanan meslektir. Bu işi yapanlara arıcı denir. Arıcılıkta en çok bal üretimi hedeflenir. Bunun yanında balmumu, polen, arı sütü, arı zehiri ve propolis gibi arı ürünleri de elde edilebilir.

Arı kolonilerinin tutulduğu ahşap veya ahşap benzeri malzemeden yapılmış kutulara "arı kovanı" denir. Kovanlar 2 çeşittir; silindirik olanlara karakovan, prizma şeklinde olanlara ise fenni kovan denir. Genelde ahşaptan yapılır, ancak son yıllarda gıdaya uygun plastikten yapılmış kovanlarda kullanılmaktadır.

Arıcılık genellikle "arılık" denilen, coğrafi konumu ve ekolojisi bu işe uygun yerlerde yapılır. Eğer arı kolonileri bütün yıl aynı arılıkta tutularak bakımları yapılırsa buna "sabit arılıcılık" denir. Eğer arı kolonileri bal toplanma ayları olan yaz aylarında, daha çok çiçek bulunduran ve daha uygun ekolojiye sahip yayla gibi bölgelere taşınırsa buna da "seyyar arıcılık" denir.

Tarihi
Arıcılığın tarihi insanlık tarihi kadar eskidir. İspanya'nın Valensiya şehrinde bir mağarada 1919 yılında bulunan duvar resimlerinde arıcı tasvirine rastlanmıştır. Bu tasvirler arıcılığın yaklaşık olarak 15.000 yıllık geçmişi olduğunu göstermektedir. Son yıllarda Mısır'da firavun mezarlarında yapılan araştırmalarda 3.200 yıllık kurumuş bala rastlanmıştır. Okunan tabletler eski Mısırlıların 4.000 yıl öncesinden beri balı besin, ilaç ve dini amaçlarla kullandıklarını göstermektedir. M.ö 3.000 yıllarında Mezopotamyada yaşayan Sümerlerinde balı ilaç olarak kabul ettikleri bilinmektedir.

Uygulamalar
Kovan ve ekipmanlar; Modern arıcılık uygulamalarında arının yaşam ortamı, arının dış etkenler (nem, sıcaklık, soğuk, yağmacılar, hastalık etmenleri vs.) den korunması, verim, sağlık, kontrol edilebilirlik ve arı ürünleri hasadı gibi birçok amaçla iyileştirilmiş ve bunlar için ekipman, malzeme ve ilaçlar geliştirilmiştir.

Arıcılıkta kullanılan hiçbir malzeme, ilaç ve uygulamanın arı ve insan sağlığına negatif etki yapmaması, balda kalıntı bırakmaması, tadını bozmaması esastır.

Ayrıca ihtiyaç duyulan koloniler için ana arı, gerekli durumlarda kullanılmak üzere besin (kek, şurup) takviyesi yapılır, koloni güçlendirilir veya kalabalık koloniler yapay bölünerek çoğaltılır.

Kovanların yerleşimi; Kovanlar kirli su kaynakları ve çevre (yol, çöplük, bataklık, sanayi artıkları, tarımsal ilaçlama) den uzak, direk rüzgar almayan, yazın güneş, kışın da yağmur ve nem gibi dış etkenlerden korunaklı yerlere yerleştirilmelidir. Kovan yerleşimi sağlıklı koloni ve ürün için olduğu kadar verim açısından da önemlidir. Arılara kovanlara yakın içilebilir kalitede su temin edilmelidir.

Besleme; Arıcılıkta dışarıdan besleme koloni için zorunluluk arzeden durumlarla sınırlandırılmalıdır. Şekerle yapılan aşırı beslemeler ve arının doğal yiyeceğinin (bal-polen) alınması, arının beslenmesini ve sağlığını bozduğu gibi elde edilen balın tadını da bozar ve kalitesiz bala dönüştürür.

Arının kışlık beslenmesi arı mevcuduna ve mevsim özelliklerine (uzun kış yaşayan bölgelerde daha fazla) göre ayarlanır.

Arı için yapılan beslenme önerilerinde belirli oranlarda şeker (sakkaroz, pudra şekeri), tuz, limon, yumurta sarısı, soya unu, yağsız toz süt, bira mayası, sirke, limon tuzu, bal-polen yer alırken, antibiyotik kullanımı ise yasaktır.

Önerilmeyen besinler ise; Nişastadan üretilmiş şekerler (mısır şekeri, saf monosakkaritşekerler; glukoz, fruktoz), invert şekerler, kaynatılmış şeker, lokum, pekmez, karamel vb. ısıl işlem görmüş ve katkı maddeleri ilave edilmiş ürünler, ekşimiş bal, çam balı (yavru üretimini baskılar) gibi besinlerdir.

Arıcılık için yapılan plantasyonlar; Uzun çiçeklenme dönemi ve dekar başına nektar verimleri ile öne çıkan ağaçlar ve tek yıllık bitkiler önemli bir ekonomik katkı sağlarlar; Akasya, kestane, meyve ağaçları, çam (kızılçam ve sarıçam), Faselya (Arı otu, Phaselia tanacetifolia), karabuğday, korunga, lavanta vb.

Ana arı ve ırk; Verimli bir arıcılık için arıcılığın yapılacağı yerleşimde kendi doğal çevresine ait bir ırk veya melezi (F1) ile yapılması tavsiye edilir. Gezginci arıcılıkta da beslenen arı türüne uygun alanlara arılar götürülmelidir.

Arı ıslahı; Arıcılık, verimi yüksek, saldırgan olmayan ve hijyenik davranış gösteren (varoa'yla mücadele edebilen) kolonilerden ana üretimi yapılarak ırkın seleksiyonu yoluyla iyileştirilir. Böylece verim arttığı gibi, saldırganlığı azaltılmış ve daha sağlıklı, dolayısıyla daha az ilaç kullanan kolonilerle arıcılığı yürütme olanağı sağlanmış olur.