Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde görev yapan Halk Sağlığı Uzmanı Prof. Dr. Recep Akdur, mavi yumurta ile ilgili önemli bilgiler paylaştı.
Beyaz, kahverengi, mavi ve yeşil kabuklu yumurtalar yıllardır var ve biliniyor. Ancak bunların büyük çiftliklerde üretilip piyasaya sürülmesi farklı zamanlarda oldu. Önce beyaz yumurta büyük çiftliklerde üretilmeye ve pazarlanmaya başladı. Arkasından büyük reklam kampanyaları ile kahverengi yumurta piyasaya sürüldü şimdi sıra mavi yumurtaya geldi. Kahverengi yumurta piyasaya sürüldüğünde, reklamlarında ‘dünyanın en yüksek besin değerlerine sahip yumurta’, ‘A, D, E ve B vitaminlerinden zengin', “bağışıklık sistemini güçlendiriyor”, “üreme sağlığı için çok faydalı” gibi nitelemeler yapıldı. Bunlar tamamen reklam amaçlı ve yanlış bilgilendirme yapan cümleler idi. Bugün mavi yumurtayı piyasaya sürenlerin de aynı cümlelerle reklam yaptığını görüyoruz.
MAVİ, BEYAZ, KAHVERENGİ… NE FARKI VAR?
Peki yumurtaların farklı renklerde olmasının nedeni nedir?
Yumurtaların farklı renkte olması tavuğun türü ile ilgili. Örneğin Leghorn beyaz, Orpington kahverengi Ameraucana tavukları ise mavi renkli yumurta yumurtluyor. Kabuğun rengini tavuğun bir geni belirliyor. Bu gen farklı türlerde kabukta farklı renkli pigment birikmesine neden oluyor böylece farklı renkteki yumurtalar oluşuyor.
Farklı renkli tavuk yumurtalarının farklı özellikleri mi var? Örneğin kahverengi ve beyaz yumurtanın sağlığa faydası açısından bir farkı var mı?
Farklı renkli yumurtaların kabuk renginden başka hiçbir özelliği farklı değil. Dolayısı ile beslenme değeri açısından hepsi birbirine eşit. Hiç birisi bir diğerinden daha üstün ya da daha az yararlı değil.
Yumurta tavuğun yumurta kanalında yaklaşık 26 saatte oluşuyor. Kanalın başında tüm tavuk türlerinde yumurtalar renksiz ve aynı renkte. Kabuk son 20 saatte oluşuyor ve kabuğa rengini veren renk maddeleri bu sürede kabuğa geçiyor ve kabuk rengi de oluşuyor. Ancak bu renk maddeleri asla kabuk altına geçmiyor. Dolayısı ile tüm yumurtaların ana yapısı birbirinden farklı değil
Mavi yumurtanın ‘dünyanın en yüksek besin değerlerine sahip yumurta’ olduğu ve söyleniyor. Ayrıca ‘A, D, E ve B vitaminleri bakımından yüksek olduğundan bağışıklık sistemini güçlendiriyor. Üreme sağlığı için fayda sağlayan bu yumurta yağ ve kolesterol oranının düşük olmasından dolayı kalp ve damar rahatsızlığını tetiklemiyor’ bilgilri de veriliyor. Bu konudaki değerlendirmeleriniz nedir? Mavi yumurtanın gerçekten böyle etkileri var mı?
Mavi renkli yumurtaların besin değeri açısından beyaz ya da kahverengi yumurtaya üstünlüğü yok. Söylenenler doğru olsa bile hiçbir gıda insanın sağlıklı olması için ilaç değildir. Biz gıdalarımızı tedavi amaçlı almayız. Önemli olan günlük beslenmemiz ile bedenin günlük ihtiyacını karşılayacak şekilde yeterli ve dengeli beslenmektir. Yani ‘A, D, E ve B vitaminlerini bedenin günlük ihtiyacı bellidir bunu mavi yumurtandan beyaz yumurtadan ya da kahverengi yumurtadan almanın hiçbir önemi ya da farkı yoktur.
Gıda üreticileri ürünlerini satabilmek için çeşitli reklam söylemleri kullanıyorlar. Bunlar Bu söylemlerin tüketiciyi yanıltacak ve diğer ürünler aleyhine haksız rekabete neden olacak türden olmaması gerekir. Bunu sağlayacak olan da kamu denetimi kurumlarıdır.
Son zamanlarda üzerinde en çok spekülasyon yapılan gıdalardan birisi de yumurtadır. Köy, gezen tavuk, organik, farklı renkli ve benzeri nitelemeler ile çok çeşitli spekülasyonlar yapılmaktadır. Bunların hiç birisi doğru değildir. Yumurta çok değerli bir gıdadır. Bozuk olmayan, üreticisi ve üretim tarihi belli tüm yumurtalar gönül rahatlığı ile tüketilebilir. Tüketiciler farklı nitelemeler ile daha pahalıya satılan yumurtalara iltifat etmemelidir.
Uzman Diyetisyen Banu Topalakçı Salman ise mavi yumurtanın kolesterol açısından farklı olup olmadığına dair önemli bilgiler verdi.
MAVİ YUMURTA BİR MUCİZE Mİ?
Araucana yani mavi yumurta tavuğu, yerli bir Güney Amerika tavuk ırkı aslında. Bu yumurta türünün son günlerde çok konuşuluyor olmasının sebebi ise, bazı gıda üreticilerinin iddia ettiği gibi, mavi-yeşil yumurtanın beyaz veya kahverengi yumurtaya göre daha az kolesterol içerdiği iddiası. Bilimsel veriler ise bunun doğru olmadığını gösteriyor. Öyleki yapılan bir çalışmada; Araucana tavuklarının mavi kabuklu yumurtalarının piyasa yumurtalarına göre daha yüksek protein seviyesine ve daha düşük kolesterol düzeyine sahip olduğuna dair popüler basında yapılan iddiaları çürüten, iki yılda toplanan karşılaştırmalı veriler sunulmuştur. Bu karşılaştırmalar, Araucanas suşlarından yumurta ile White Leghorns ve Seks bağlantılarının yumurtaları arasında yapılmış. % Protein / g’de test grupları arasında bulunan hiçbir farklılık bulunmamış. Bununla birlikte, tüm Araucana test grupları, toplam yumurta protein içeriği bakımından her iki kontrol grubuna göre% 2.8 -% 6.5 daha düşük (P 0.01’den düşük) tespit
edilmiş. (Poult Sci. 1977 Sep;56(5):1636-40. Protein and cholesterol content of Araucana chicken eggs. Somes RG Jr, Francis PV, Tlustohowicz JJ.)
Kolesterolün bizim için ne kadar sağlıklı olup olmadığı ise, farklı bir tartışma konusu olmakla birlikte, mavi yumurta dahil olmak üzere her türlü yumurta, kolesterol içerir.
Oklahoma Devlet Üniversitesi araştırmacılarına göre, 1970’lerin sonlarında Kansas Eyalet Üniversitesi’nde yapılan araştırmalar, mavi yumurtaların kolesterol açısından diğer türlere göre düşük olmadığını gösteriyor. 1 adet mavi Araucana yumurtası (yani mavi yumurta); tavuğun yetiştiği yer ve yem türüne bağlı olarak genellikle yumurta başına 185 miligram kolesterol içerir. Diğer yumurta türleri ile neredeyse aynı. Sağlıklı yetişkinlerin günlük 300 miligram veya daha az kolesterol olması gerektiğini düşünürsek, bir mavi yumurta bu sınırın yüzde 60'ını karşılamaktadır.
Özetle, mavi, beyaz ve kahverengi yumurtalar neredeyse besinsel olarak (protein ve kolesterol değerleri) özdeştirler ve yumurta başına yaklaşık 185 miligram kolesterol sağlarlar.
KAN KOLESTEROLÜNE ETKİSİ NEDİR?
Eğer kolesterol yüksekliğiniz varsa günlük diyetinizde besinlerle aldığınız kolesterolü azaltmanız gerekir ki bu durumda mavi yada sarı – beyaz yumurta farkı yoktur.
Ulusal Sağlık Enstitüleri normal kan kolesterolü olan ve kalp hastalığı öyküsü olmayan sağlıklı erkek ve kadınların haftada dört beş yumurta tüketebileceğini önermektedir ki biz beslenme bilimcileri de bilimsel veriler ışığında bunu desteklemekteyiz. Kalp hastalığı veya şeker hastalığı olan bireyler ise kendilerini haftada üç bütün yumurta ile sınırlamalıdır.
Son olarak beslenme, hayatımızda dengeye oturtmamız gereken en önemli şey. Bunu yaparken de mucizeye ihtiyacımız olmadığı bir gerçek. Günlük ihtiyacımız olan besin ögelerini en yakın ve en doğru kaynaklardan almak olmalı hedefimiz. Bu mavi yumurta da olabilir, sarı da beyaz da..
