mRNA aşısı nedir? mRNA aşısı yan etkileri nelerdir?

Kanser hastalarına umut olması planlanan mRNA aşısı, kanser hastaları tarafından heyecanla bekleniyor. Kanser hastalarına umut olacak mRNA kanser aşısı ve mRNA Covid aşısı üretmek için Pfizer ile ortaklık kuran Alman firma, BBC'de çalışan Laura KUENSSBERG ile bir röportaj yaptı. İlgili röportajda BioNTech'in bundan böyle bağışıklık sistemindeki Covid-19 virüsünü yok eden mRNA teknolojisinin kanser hücrelerini temizlemede de kullanılacağı belirtildi.

mRNA AŞISI NEDİR?

Vücudumuzu oluşturan her bir organ ve doku; hücre adı verilen, moleküler düzeyde sayısız fizyolojik olayın gerçekleştiği, dinamik ve canlı yapıya sahip mikroskobik yapılardan meydana gelmiştir. Hücrelerimiz etkinlik gösterirken DNA adı verilen genetik dizileri kullanır ve DNA’larda kodlanmış protein yapıları üzerinden tüm biyolojik olayları belirli bir düzen ve kontrol içerisinde yürütür. DNA’da gerçekleşen protein üretimi sırasında proteinlerin kendine özgü yapısının kodu olan, RNA adı verilen molekülleri kullanılır.

İnsan vücudunda etkinlik gösterdiği çalışmalarla kanıtlanmış farklı RNA türleri bulunur. Bu türlerden biri haberci (messenger) RNA veya mRNA olarak bilinen, proteinlerin kendilerine has dizilimlerinin kodlandığı ve proteinlerin sentezlenmesini sağlayan RNA molekülleridir.

Herhangi bir hastalık etkenine karşı aşı geliştirilmesi esnasında araştırmacılar, hastalık etkenine ait moleküler yapıları ayrıştırarak vücudun bağışıklık sistemi tarafından tanınacak ve bağışıklık yanıtını uyaracak düzenlemelerde bulunur. Bunun sonucunda ölü veya zayıflatılmış, hastalık yapma özelliği en düşük dereceye indirilmiş hastalık etkenleri kişilerin vücuduna verilerek, hastalığın kendisi gelişmeden bağışıklık sisteminin etkeni tanıması ve antikor veya hücre üretiminin tetiklenmesi sağlanır.

Bilimsel araştırmalar sayesinde, vücutta işleyen bu karmaşık biyolojik olaylar aşı teknolojisi üretimine ilham olmuştur. Buna göre, hastalık etkenine ait belirli moleküllerin protein yapılarına ait kodlar, yani mRNA bilgileri, aşılar aracılığıyla vücuda verilir. Hastalığa sebep olan virüs veya bakterinin hücresel proteinlerinin yapı kodlarını taşıyan mRNA’lar aşı olarak vücuda verildiğinde, vücut hücrelerinde belirlenmiş süre boyunca hastalık etkenine ait moleküllerin üretilmesini sağlar. Üretilen protein molekülleri, bağışıklık sistemi tarafından tanınarak antikor veya bağışıklık hücrelerinin gelişmesine neden olur. mRNA sınırlı bir süre boyunca vücutta kaldığından, kaldığı süre boyunca bağışıklık sistemini güçlü bir şekilde uyarır.

MRNA AŞILARININ AVANTAJLARI NELERDİR?

Geleneksel aşı üretim yöntemleri çeşitlidir. Etken tamamen öldürülerek parçalara ayrılır ve etkenin moleküler yapılarından uygun olanları aşı içeriğine dahil edilerek bağışıklık sistemine sunulduğu yöntem mevcutur. Aynı şekilde tanımlanan bu moleküler yapılar, genetik mühendisliği yöntemleri kullanılarak laboratuvar ortamında sıfırdan üretilebilir ve aşı içeriğine dahil edilebilir. Bu aşılar belirli düzey ve süre boyunca bağışıklık sağlamakla birlikte, sürekli bir uyarı yapamadığından geliştirdiği bağışıklığın ömrü kısadır ve düzenli hatırlatıcı (rapel) dozların yapılmasını gerektirir.

İkinci yöntemde ise etkenin hastalık yapma özelliği ortadan kaldırılır veya oldukça zayıflatılır. Böylece, etkenin daha uzun süre boyunca vücutta kalması ve bağışıklık sistemini belirli bir süre boyunca yeterli düzeyde uyarması hedeflenir. Zayıflatılmış canlı aşı olarak da bilinen bu yöntemle daha uzun süreli, kalıcı ve etkin bir bağışıklık elde edilebilir. Bununla birlikte, canlı aşıların bağışıklık sisteminin baskılandığı belirli hastalıklara sahip kişilere uygulanması sakıncalıdır.

MRNA AŞILARININ YAN ETKİLERİ NELERDİR?

Tüm aşılarda olduğu gibi, mRNA aşısı uygulaması sonrası belirli yan etkiler görülebilir. Bu kapsamda, aşağıdaki yan etkiler aşı uygulaması sonrası izlenebilir:

-Aşı bölgesinde ağrılı şişlik veya kızarıklık,
-Ateş,
-Halsizlik,
-Baş ağrısı veya kas ağrıları,
-Soğuk algınlığı benzeri burun tıkanıklığı, burun akıntısı  gibi belirtiler.