Osmanlı döneminde esnaf ve zanaatkarların kurdukları örgütünün adı nedir?

Osmanlı döneminde esnaf ve zanaatkarların kurdukları örgütünün adı nedir? Bu akşam saat 20.30'da başlayacak Hadi'nin sorusunun ipucu uygulamanın sosyal medya hesabında paylaşıldı. Peki Osmanlı döneminde esnaf ve zanaatkarların kurdukları örgütünün adı nedir? Hadi 28 Eylül 20.30 ipucu cevabı! Merak edilen detaylar haberimizde...

LONCA

 Lonca, aynı bölgede yaşayan esnaf ve zanaatkarların örgütlenerek kurduğu meslek organizasyonuna verilen isimdir. Loncalar bir meslek örgütlenmesi olarak özellikle Ortaçağ'da üretim ve işgücünün düzenlenmesinde önemli görevler üstlenmiştir. Usta-çırak ilişkileri ve ürün kalitesine yönelik standartlar loncalar sayesinde düzenlenmiştir. Loncaların, ticaretin kayıt altına alınmasını sağlayarak haksız rekabetin oluşmasını engelleme işlevi de bulunmaktaydı.

Osmanlı Lonca Teşkilatı

Lonca, Osmanlı Devleti'nde de kent esnafının ve küçük çaplı üretim yapan zanaatkarların örgütlenme biçimiydi. Temelini Ahilik'ten alan Osmanlı lonca düzeni 15. yüzyılın sonlarında ortaya çıkmış, 18. yüzyılın ortalarına doğru "gedik" biçimini alarak 20. yüzyıl başlarına kadar varlığını sürdürmüştür.

Osmanlı loncaları manevi kurucuları saydıkları ahi teşkilatına Ahi Evran bağlılıklarını sürdürürken, bir yandan da lonca Ahilik'ın kabul etmediği esnaf türlerini ve gayrimüslimleri de içlerine almışlardı. Ama çırak, kalfa, usta biçimindeki yükselme aşamaları ile üretimde ve ticarette uymak zorunda oldukları ahlakî kurallar Ahilik'le büyük benzerlik göstermekteydi. Osmanlı loncaları yöneticilerini kendileri seçmekte ve iç işleyiş kurallarını da kendileri saptamaktaydı. Bununla birlikte devletin koyduğu kalite standartlarına (ihtisab) ve fiyatlara (narh) da uymak zorundaydılar.

Osmanlı loncaları genellikle aynı tür işi yapan esnaf ve zanaatkarların toplu olarak bir arada bulundukları çarşı, han, arasta gibi yerlerde etkinliklerini sürdürürlerdi. Buraların dışında işin niteliği gereği ayrı yerlerde açılan dükkânlara "koltuk" adı verilirdi. 18. yüzyılın ortalarında çarşı ve dükkân sayısının çoğalması, gerçek esnaf ve zanaatkar olmayanların (bunların başında yeniçeriler geliyordu) da buralarda işyeri tutmaları lonca düzenini sarstı. Bunun üzerine devlet her alanda iş yapacak esnaf ve zanaatkar sayısını sınırlandırarak bir tür tekel düzeni kurmaya çalıştı. Gedik adı verilen bu düzende elinde esnaf ya da zanaatkar belgesi olmayan kişilerin dükkân açması yasaklanıyordu. Ama ekonomik gelişmeyi ve rekabeti önleyici bu sistem pek başarılı olamadı. 1838 ticaret sözleşmeleriyle Avrupa malları Osmanlı pazarını istila edince sistem iyice çöktü. Devlet 1866-1873 yılları arasında esnafı, kooperatifler biçiminde örgütleyerek ayakta tutmaya çalıştıysa da olumlu sonuçlar alınamadı. 1913'te kabul edilen bir yasayla gedik sistemine de resmen son verildi.

ESNAF

Esnaf, kelime anlamı olarak sınıflar anlamına gelir. Bağımsız çalışan, yaptığı iş sermayeden ziyade kol ve beden gücüne dayanan girişimcileri tanımlamak için kullanılır. Zanaatkâr ve küçük ticarethane sahipleri esnaf olarak anılır. Esnaf ile taciri ayırmada temel olarak emek-sermaye yoğunluğu dikkate alınır.

ESNAF GRUPLARI

Esnafa yönelik DPT ölçütlerini temel alan bir sınıflandırma şöyledir:

Gıda: Bakkal, kasap, celep, sebzeci, fırıncı, meyvacı, sütçü, yoğurtçu, lokantacı, kebapçı, köfteci, uncu, kepekçi, tatlıcı, börekçi, yağcı, pastacı, muhallebici, dondurmacı, kuruyemişçi, zahireci, pazarcı
Ulaştırma: Şoför, nakliyeci, taksici, motorcu, at arabacı, bisikletçi, servisçi
Dinlenme, Barınma, Eğlence: Hancı, otelci, kahveci, kıraathaneci, gazinocu, meyhaneci, sanatçı, müzisyen
Temizlik, Sağlık: Berber, hamamcı, banyocu, kurutemizlemeci, ütücü, kolacı, eczacı
Giyim: Konfeksiyoncu, manifaturacı, tuhafiyeci, eskici, kavaf, trikocu
İmalat ve Tamirat Grubu
Gıda: Değirmenci, fırıncı, uncu, ağdacı, pekmezci, pestilci, yağcı, mandıracı, sucukçu, pastırmacı, konserveci, leblebici, şarküteri
Dokuma: Dokumacı, halıcı, kilimci, örücü, ipçi
Giyim-Kuşam: Terzi, kunduracı, gözlükçü, fırfırcı, düğmeci, şapkacı, gömlekçi, iççamaşırcı
Deri: Saraç, tabak, köşker, semerci, eğerci
Ağaç işleri: Marangoz, mobilyacı, ambalajcı, bıçkıcı, doğramacı
Madeni eşya: Demirci, bakırcı, kalaycı, tenekeci, sobacı, tornacı, frezeci, tesviyeci, dökümcü, nalbant, kesici
Metal olmayan eşya: İnşaat malzemecisi, toprak eşyacı, kireççi, alçıcı, beton eşya, taşçı, mermerci
Oto: Oto tamirci, kaportacı, boyacı, karoserci, şasici, elektrikçi, döşemeci, radyatörcü, lastikçi, kaynakçı, camcı, motorcu, aksesuarcı
Elektrik: Tesisatçı, malzemeci
Yapı: Duvarcı, boyacı, badanacı, sıhhi tesisatçı, camcı, mozaikçi, sıvacı
Yayın: Matbaacı, ciltçi, ambalajcı, kırtasiyeci, tercüman, çevirmen