Rusya Ukrayna üzerinden giden doğalgazın vanasını kapattı! Türkmenistan, Azerbaycan ve artık Suriye üzerinden Katar gazının dağıtım merkezi oluyoruz

Rus gazı artık Avrupa’ya Ukrayna üzerinden gönderilmeyecek. Tüm Avrupa’da panik fiyat artışları yaşandı.

Tüm gözler bu aşamadan sonra Türkiye’ye çevrildi. Türkiye artık Avrupa’nın enerji pazarında anahtar ülke oldu.

Rusya, Ukrayna savaşı öncesinde Avrupa Birliği’nin (AB) en büyük doğal gaz tedarikçisi konumundaydı. Rusya, yaklaşık 50 yıl süren boru hattı yatırımlarıyla 2022'ye kadar AB'deki pazar payını yüzde 40’a kadar çıkarmıştı.

Savaş kaynaklı yaptırımlar nedeniyle müşterilerini ABD, Katar gibi sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tedarikçilerine ve üretimini artıran Norveç’e kaptıran Rusya, geçen yıl AB’ye yaklaşık 15 milyar metreküp doğal gaz sevk ederken, söz konusu hacim 2021'de 201,7 milyar metreküp seviyesindeydi.

Rusya'da boru hatlarıyla doğal gaz tedarikinde tekel konumunda bulunan Gazprom’un AB’deki ana müşterilerinden geriye Macaristan ve Slovakya kalırken, iki ülke de sevkiyatın devam etmesi için girişimlerde bulunmaya devam ediyor.

Sovyetler Birliği döneminde inşa edilen Urengoy-Pomari-Ujgorod Boru Hattı, Sibirya'nın batısında çıkartılan doğal gazı Avrupa'ya Ukrayna üzerinden sevk etmek üzere Rusya’nın Suca şehrine taşıyor.

Ukrayna üzerinden Slovakya'ya uzanan hat, Macaristan’a da buradan sevkiyat sağlıyor.
Avrupa'ya giden Rus doğal gazının üçte birinin geçtiği Sohranivka dağıtım noktasında sevkiyat, Ukrayna tarafından Mayıs 2022'de durdurulurken, gaz sevkiyatı sadece Suca noktasından devam ediyor.

Ukrayna yönetiminin 2023 sonu için yayımladığı verilere göre, boru hatları ile ülke üzerinden Avrupa'ya taşınan Rus gazı miktarı geçen yıl 2022'ye kıyasla yaklaşık yüzde 28 azalarak 15 milyar metreküpe geriledi.

Rus gazını Avrupa'ya taşıyan ana boru hatları Kuzey Akım 1, Kuzey Akım 2 ve Yamal-Avrupa atıl duruma düşerken, Ukrayna'dan sevkiyatın durması halinde tek güzergah olarak Türkiye ön plana çıkıyor.

Türkiye ve Rusya arasında imzalanan anlaşma kapsamında, Ocak 2020’de faaliyete geçen TürkAkım projesi söz konusu enerji denkleminde yüksek kapasitesiyle dikkati çekiyor.
Her biri yıllık 15,75 milyar metreküp kapasiteye sahip iki hattan oluşan TürkAkım, bugüne kadar Türkiye’ye 40, Avrupa’ya ise 53 milyar metreküpten fazla doğal gaz arzı sağladı.
Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak, daha önce yaptığı açıklamada, Türkiye üzerinden Avrupa'ya toplam 63 milyar metreküp gaz ihraç edilebileceğini söylemişti.
Türkiye’de bulunan bir diğer önemli boru hattı TANAP ile de bugüne kadar Türkiye'ye 29 milyar metreküp, Avrupa'ya 38 milyar metreküp gaz ulaştı.

Öte yandan, Türkiye’de bir doğalgaz merkezinin kurulmasına yönelik istişareler de Rus ve Türk yetkililer arasında devam ediyor. Bu merkez, Türkiye kadar, Rusya ve Avrupa ülkeleri için de en stratejik konu. Çünkü, Rusya her ne kadar gazın büyük kısmını Çin’e satmaya başlasa da, Avrupa’dan yılda 3 milyar dolarlık gelir elde ediyordu. Batı ise gazın kesilmesi sonrası, artan maliyetler ve iflasların cenderesi altında, Öyle ki, doğalgazın kesilmesi faiz indirimi sürecine giren Avrupa Merkez Bankası’nın elini zayıflattı. Faiz indirimi olmazsa zaten durgunluk içinde olan AB, tam anlamıyla krize girebilir. Rusya merkezli InfoTEK Enerji Uzmanı Aleksandr Frolov, geçtiğimiz günlerde Türkiye doğalgaz merkezi konusunda önemli açıklamalar yapmıştı.

Türkiye, halihazırda Mavi Akım, TürkAkım, TANAP gibi boru hatlarıyla doğal gazda kritik bir altyapıya sahipken, İsrail, İran ve Irak gibi diğer bölgesel oyuncuların Avrupa’ya doğal gaz sevk etmeleri için 'jeoekonomik' açıdan stratejik konumda bulunuyor.

Rusya’nın, Kuzey Akım 1 ve 2 ile Yamal-Avrupa boru hatlarının atıl duruma geçmesi de bu ülkenin Avrupa’ya sevkiyatlarını tekrar artırabilme arzusunda Türkiye’nin pozisyonunu güçlendiren unsur olarak ön plana çıkıyor.

Bunun gibi nedenlerle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 4 Eylül’de Soçi’de yaptıkları görüşmeyle Türkiye’de kurulacak doğal gaz merkezi projesine hız verildi.

Rusya'daki bilgi ve analiz merkezi InfoTEK’ten Enerji Uzmanı Aleksandr Frolov da doğal gaz merkezinin özellikle bir ticaret merkezi olarak kurulmasının son derece mümkün olduğunu vurguladı.

Doğalgaz merkezine tedarik edilecek gazın başlangıçta 5 ila 10 milyar metreküp düzeyinde olabileceğini belirten Frolov, 'Bu hacim için hem Rusya'nın hem de Türkiye'nin gerekli gaz taşıma kapasiteleri mevcut ve bu hacmin Avrupa Birliği (AB) ve Sırbistan üzerinden pompalanması da mümkün. Alıcılar, bu türdeki diğer ticaret platformlarında olduğu gibi Avrupalı şirketler olabilir.' dedi.

Merkezin Rusya için de sahip olduğu öneme işaret eden Frolov, 'Rusya için bu proje, Avrupalı gaz tüketicileriyle alternatif etkileşim yolları oluşturmanın bir yolu olarak önem taşıyor. Ancak bunun tam anlamıyla kullanılabilmesi için AB'de mavi yakıta yönelik şu anda düşen talebin artması ve Avrupa'nın gaz taşıma altyapısını genişletme isteğinin olması gerekiyor.' değerlendirmesinde bulundu.