Sahte hapishaneye attığı öğrencilere işkence etti!

Kontrolsüz güce sahip olan herkesin eninde sonunda kendini kaybedeceği inancındaki Philip Zimbardo, bu tezini kanıtlamak için bir deney planlamaya başladı.

Bu deney için Stanford Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nün bodrum katına sahte bir hapishane kurulacak ve deneye katılanlar iki hafta boyunca mahkum ve gardiyan gibi davranacaklardı. Yaklaşık iki hafta sürmesi planlanan deneye, 24 kişilik bir erkek grubu seçildi. Üniversite öğrencilerinden oluşan bu deney grubuna şöyle bir şart konuldu: mahkumlar ne olursa olsun gardiyanların emirlerini dinlemek zorundalardı, gardiyanlar ise mahkumlara karşı sert olacak ancak şiddetten uzak duracaklardı. Deneyin sonunda yüklü miktarda para alacak olan öğrenciler bu teklifi hemen kabul ettiler. Üniversite öğrencilerinden oluşan bir grupla yapılacak deneyde en fazla ne olabilirdi ki zaten?

Zimbardo, deneyin sorunsuz ilerlemesi için en ufak detayı bile hesaplamış ve gerekli olan bütün koşulları yaratmıştı. Örneğin, gerçek bir hapishane deneyimi yaşatabilmek için mahkumların kalacakları yerleri bilerek küçük seçmişti.

Gardiyanlara büyük siyah güneş gözlükleri verilmiş ve duyguları mahkumlar tarafından anlaşılmasın diye içerde oldukları süre boyunca bu gözlükleri takmaları istenmişti. Mahkum rolüne girecek olan grubun uygun psikolojiye girmesi için Zimbardo bir suç bile organize etmişti. Palo Alto Polis Departmanı, mahkumları silahlı soygun suçundan tutuklayacak ve normalde uyguladıkları tüm prosedürleri onlara da uygulayacaklardı. İlk kez böyle bir durumla karşı karşıya kalan denekler için nispeten heyecan verici bile sayılabilirdi bu durum, sonuçta insanın her gün parmak izi alınmıyor öyle değil mi?

Mahkumlardan bazıları daha ilk günden yaşadıkları yoğun baskıya dayanamamıştı. Hatta içlerinden biri sinir krizi geçirerek deneyden ayrılmak istediğini söyledi...

İkinci gün, olaylar daha da hararetlenmeye başladı. Mahkumlar kendilerine verilen kıyafetleri çıkarıp emirlere uymayacaklarını söylediler. Fiziksel müdahaleye maruz kalmamak için yataklarını kapıya dayayıp gardiyanların içeri girmesine engel olmaya çalıştılar. Ancak bu direnişin hiçbir önemi yoktu. Dedik ya, gardiyanlar kendilerini role kaptırdılar bir kere diye... Kameranın görüntü alamadığı yerlerde mahkumlara şiddet uygulanmaya başlamıştı, buna tanık olan diğer gardiyanlar da dayak yiyen mahkumun yardım çağrılarını görmezden geliyorlardı.