Taliban'ın Türkiye'ye karşı gerçek hislerini anlamanın yolu!
Afganistan'da ulusal çıkarlarını korumak için Taliban yönetimiyle masaya oturan Türkiye'nin, karşı tarafın gerçek düşünce ve hislerini doğru tahmin etmesi hayati önem taşıyor. Bunun en iyi yöntemlerinden biri, insanların internet kullanmak yerine TV izlemeye devam ettiği Afganistan'da; Taliban'ın Afganistan'ın lider TV kanalı Tolo'nun yayın akışında yaptığı değişiklikleri yorumlamak olabilir. Taliban, Tolo'da yayımlanan 2 Türk yapımı pembe diziyi yayından kaldırdı. Yerine Osmanlı dizisi koydu.
Taliban, tıpkı militanlıktan siyasiliğe dönüşmeye çalışan her oluşum gibi, sosyal medya kullanımında fazlasıyla yetenekli. Bu yetenekleri, onların uluslararası bir dinleyici kitlesine de sahip olmalarına yardımcı oluyor.
Fakat yine de, Afganistan'ı ele geçiren ve hali hazırda Türkiye ile masaya oturan Taliban'ın, standart televizyon kanallarına karşı olan yaklaşımından çıkarılacak sonuçlar, Afgan halkının yeni hükümetlerini nasıl gördüklerini ve Taliban'ın Türkiye'ye karşı gerçekte ne hissettiğini anlamak için çok daha önemli.
DÜNYANIN GERİ KALANININ AKSİNE, AFGANİSTAN’DA TV HALA KİLİT ROLDE
Kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan Asia Foundation'ın 2019'da yaptığı bir araştırmaya göre, Afganların büyük bir çoğunluğu olan %70'i televizyon izliyor. Buna tezat oluşturacak şekilde, internet kullanımı ise sadece %30.
Bu yüzden Afgan halkının algısını etkilemek, dünyanın geri kalanının aksine, hala televizyon kanallarından geçiyor.
Günün en çok televizyon izlenen saatlerinde yayınlanan programlar, nüfusun çeyreğinden daha fazlasına, 10-12 milyon izleyiciye ulaşabiliyor. Geçtiğimiz yıl televizyonda yayınlanan 'Afgan Yıldız' isimli bir şarkı söyleme yarışmasında (O Ses Türkiye benzeri), ülkenin genel seçimlerinde oy kullananlardan daha fazla oy kullanıldı.
Tolo kanalının patronu Saad Mohsen, 'Başka yapacak bir şey yok... İnsanlar televizyonun etrafında toplanıyor ve saatlerce şovları tartışıyor. Durumumuz tıpkı 1950'lerin ABD'si gibi...' ifadelerini kullandı. Üstelik, genelde insanları kendi ideolojik fanuslarına hapseden sosyal medyanın aksine, Afgan televizyonu bu çalkantılı ülkede ılımlı bir hava yaratıyor
2004’TEN BERİ ÜLKEDE GÜÇLÜ TV KANALLARI KURULDU
2008 yılında, Afgan hükümeti, Kültür Bakanı'nın fazla 'müstehcen' bulduğu ve Tolo isimli kanalda yayınlanan 'Çünkü Kayınvalidem Eskiden Gelinimdi' isimli Hindistan yapımı pembe diziyi yasakladı. Dizinin hayranları ise küplere bindi. Tolo (Tv Kanalı), yasağa karşı dava açtı ve hükümet geri adım attı.
Ayrıca, aynı yıl, Ariana Television Network isimli bir Afgan kanalında yayınlanan araştırmacı gazetecilik programının sunucusunu, 'iki hükümet yetkilisinin performanslarını eleştirdikleri için' gözaltına almış; fakat tekrar geri adım atmıştı.
TALİBAN’I ANLAMAK İÇİN YAYIN AKIŞLARINDAKİ DEĞİŞİKLİKLERE BAKILMALI
Tolo, Afganistan'ın hem ilk hem de lider TV kanalı, 2004 yılında kurulmuştu. O günden beri 200 adet yerel ve uluslararası yeni TV kanalı yayına başladı. Bu kanallarda ise yemek yapma yarışmaları, maçlar, İslami eğitim, haber, film ve diziler diğer tüm ülkelerdeki gibi yayınlanıyordu.
Bugün birçok Afganın, televizyon olmadan öncesine dair bir anıları dahi yok.
AFGANİSTAN’I YÖNETMENİN ANAHTARI, TOLO’NUN YAYIN AKIŞI
Afgan halkının büyük çoğunluğunun interneti olmadığını, herkesin televizyon kanallarını izlediğini düşündüğümüzde; Taliban'ın en çok izlenen kanal olan Tolo'da yaptığı ve yapacağı değişiklikler, Taliban'ın Afgan halkı ile olmasını istediği ilişki tipine dair işaretler vermekle kalmıyor, aynı zamanda Taliban yönetimindeki Afganistan'ın Türkiye'ye karşı olan gerçek hislerini anlama fırsatı veriyor.
Tolo'nun yayın akışındaki değişiklikler analiz edildiğinde, haberlere verdiği yer sabit kalırken, Taliban'ın gelişiyle 'eğlence' kısmında bazı değişikliklere gidildiği görülebiliyor. Öncelikle, şarkı söylenen her programın otomatik olarak iptal edildiğini söylememize gerek bile yok.
TALİBAN SONRASI TV: TÜRK PEMBE DİZİLERİ GİTTİ, OSMANLI DİZİLERİ GELDİ
Dikkat çekici olan ise iki adet Türk pembe dizisinin, 'Öyle Bir Geçer Zaman Ki' ve 'Paramparça'nın yayından kaldırılmış olması.
Taliban, kaldırılan Türk dizilerinden açılan boş zamanı ise, akşam haberlerinin süresini iki katına çıkararak ve Türk yapımı Osmanlı temalı tarih dizileri olan 'Muhteşem Yüzyıl' ve 'Diriliş Ertuğrul' ile doldurdu.
TÜRKİYE'NİN BUGÜNE KADAR AFGANİSTAN'DAKİ EN ETKİ UNSURLARINDAN BİRİ DİZİLERİYDİ
Türkiye'nin Afganistan’da bugüne kadar etki kazanmasını sağlayan en büyük güçlerinden birinin dizileri olduğunu unutmamak ve dolayısıyla Taliban'ın, özellikle Tolo TV Kanalında olmak üzere, Afganistan'daki yayın akışlarında yaptığı değişimlerin uzun vadede Türkiye’nin ulusal çıkarlarıyla çelişmediğinin denetlenmesi, Kabil Havalimanı için müzakerelerini sürdüren Türkiye için çok önemli.
Cengiz Büyükuncu
