TCMB Fiyat Geliştirme Raporu’nu göre, enflasyon en çok gıda sektörünü etkiledi

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) eylül ayında Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) yüzde 3,54 arttığını ve yıllık enflasyonun yüzde 85,51'e yükseldiğini açıklamasının ardından Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayımlandı.

Rapora göre, ekim ayında yıllık enflasyon enerji ve alkol-tütün-altın gruplarında gerilerken, diğer gruplarda yükseldi. Enflasyondaki artışa en belirgin katkı ise gıda grubundan geldi.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle B ve C göstergelerinin aylık değişimleri bir miktar yavaşlarken, yıllık enflasyonlarındaki yükseliş devam etti.

Söz konusu gelişmelerle ekimde önceki aya göre yıllık tüketici enflasyonuna katkı gıdada 1,32 puan, temel malda 0,66 puan, hizmette 0,51 puan artarken, enerjide 0,28 puan ve alkol-tütün-altın grubunda 0,15 puan azaldı. 

Hizmet fiyatları ekimde yüzde 2,63 yükselirken, grup yıllık enflasyonu 2,48 puan artışla yüzde 60,24'e çıktı. Bu dönemde yıllık enflasyon, kira ve ulaştırma hizmetlerinde daha belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda yükseldi.

Kirada aylık artış yüzde 4,87 düzeyinde gerçekleşti ve yıllık enflasyon yüzde 41,24'e ulaştı. Mevsimsellikten arındırılmış verilere göre, kira alt grubunda aylık artış bir önceki aya kıyasla bir miktar gerilemekle beraber yüksek seviyesini korudu.

Ulaştırma alt grubunda fiyatlar yüzde 1,97 arttı ve yıllık enflasyon yüzde 102,20'ye ulaştı. Otobüs ile şehir içi ve hava yoluyla yolcu taşımacılığı kalemlerindeki fiyat artışları bu gelişmede öne çıkarken, kara yoluyla şehirler arası yolcu taşımacılığı fiyatlarındaki gerileme ekimde de devam etti.

Yemek hizmetlerinin sürüklediği lokanta-otel alt grubunda fiyatlar yüzde 2,64 arttı. Böylece grup yıllık enflasyonu yüzde 81,92 olarak gerçekleşti.

Diğer hizmetlerde ise ekimde fiyatlar yüzde 1,82 yükselirken, bakım-onarım, sağlık hizmetleri, ulaştırma sigortası ve eğlence-kültür dikkati çeken kalemler oldu.

"TEMEL MAL GRUBU YILLIK ENFLASYONUNDA YÜKSELİŞ EDİYOR"

Temel mal grubu yıllık enflasyonunda yükseliş eğilimi devam etti. Bu grupta yıllık enflasyon ekimde 2,16 puan artışla yüzde 79,65'e çıktı.

Altın hariç dayanıklı mal fiyatları ekimde yüzde 2,57 artarken, bu gelişmede yüzde 8,38 yükselen beyaz eşya fiyatlarının etkisi belirgin oldu. Böylelikle, bu alt grupta yıllık enflasyon yüzde 92,47'ye çıktı.

Yeni sezon etkisinin izlendiği giyim ve ayakkabı grubunda ise ekimde fiyatlar yüzde 8,43 yükseldi ve yıllık enflasyon yüzde 40,63'e ulaştı.

Aynı dönemde, diğer temel mallarda fiyat artışları grup geneline yayılırken kişisel bakım ürünleri ve ev ile ilgili temizlik malzemeleri öne çıkan kalemler olmaya devam etti. Grubun yıllık enflasyonu da yüzde 85,38'e ulaştı.

"AKARYAKIT FİYATLARINDAKİ ARTIŞIN ETKİSİ HİSSEDİLDİ"

Enerji grubunda yıllık enflasyon gerilerken, aylık bazdaki artışta uluslararası ham petrol fiyatlarıyla uyumlu olarak yükselen akaryakıt fiyatları ile şebeke suyu fiyatlarının etkisi öne çıktı.

Bu gelişmelerle enerji fiyatları ekimde yüzde 2,37 yükselirken, grup yıllık enflasyonu 4,92 puan azalışla yüzde 128,06'ya geriledi.

Aylık artışta uluslararası ham petrol fiyatlarındaki gelişmeleri takiben akaryakıt fiyatlarında gözlenen yüzde 3,15'lik yükselişin etkisi hissedildi.

Öne çıkan bir diğer kalem olan şebeke suyu fiyatları önceki aydan sarkan etkilere bağlı olarak bu dönemde yüzde 7,17 arttı. Öte yandan, uluslararası gelişmelere paralel olarak tüp gaz fiyatlarında yüzde 1,69 ile düşüş sürdü.

"İŞLENMEMİŞ GIDA GRUBU ÖNE ÇIKTI"

Gıda grubu yıllık enflasyonundaki yükselişte taze meyve ve sebze öncülüğünde işlenmemiş gıda alt grubu öne çıksa da fiyat artışları grup geneline yayıldı.

Bu gelişmeyle gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon ekimde yüzde 99,05'e yükseldi. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada 9,85 puan artışla yüzde 92,24, işlenmiş gıdada ise 2,42 puan yükselişle yüzde 105,32 oldu.

İşlenmemiş gıda grubunda mevsimsellikten arındırılmış veriler, taze meyve ve sebze fiyatlarındaki yükselişin devam ettiğini ortaya koydu. Diğer işlenmemiş gıdada yumurta, kuruyemiş, pirinç ile çiğ süt fiyat gelişmelerinin yansıdığı sütün yanı sıra kırmızı et fiyatlarındaki artışlar öne çıktı.

İşlenmiş gıda fiyatlarında görülen yüzde 3,33'lük artışta ise ekmek-tahıllar başta olmak üzere, peynir ve diğer süt ürünleri, şeker ile bağlantılı ürünler ve konserve sebze ürünleri etkili oldu.

Alkollü içecekler ve tütün ürünleri grubunda ekimde fiyatlar üretici firmalar kaynaklı artışlar sonucunda yüzde 3,30 yükselirken, yıllık enflasyon 4,60 puan düşüşle yüzde 77,88'e geriledi. Öte yandan alkollü içecek fiyatları yüzde 2,18, tütün ürünleri fiyatları ay ortasında yapılan artışlarla yüzde 3,39 yükseldi.

"ULUSLARARASI DOĞALGAZ FİYATLARI, FİYATLARI YUKARI ÇEKTİ"

Uluslararası doğalgaz fiyatlarındaki son dönem gelişmeleri, yurt içi enerji fiyatlarına yansımaya devam ederek elektrik üretimi ve gaz imalatı fiyatlarını yükseltti ve üretici fiyatlarını yukarı çeken başlıca unsur oldu.

Bu gelişme ile yurt içi üretici fiyatları ekimde yüzde 7,83 yükselirken, yıllık enflasyon 6,19 puan artışla yüzde 157,69'a çıktı.

Ana sanayi gruplarına göre bakıldığında, bu gelişmede temel belirleyicinin aylık bazda yüzde 26,5 ile enerji grubu üretici fiyat artışı olduğu izlendi.

Aylık fiyat gelişmeleri sektörler bazında incelendiğinde, elektrik ve doğalgaz fiyat ayarlamalarını takiben önemli artışlar gösteren elektrik-gaz-buhar ve iklimlendirme ile ham petrol-doğalgaz sektörlerinin yanı sıra giyim eşyası, rafine edilmiş petrol ürünleri inşaat ile bağlantılı olan metalik olmayan mineral ürünler ile içecek sektörlerindeki fiyat artışlarının belirgin olduğu görüldü.