Tek ısırığıyla ölüm saçıyor! Sarıhumma (Aedes) sivrisineği ısırığı belirtileri nelerdir? Aedes sivrisineği ısırınca ne yapılmalı?

Son zamanlarda başta İstanbul olmak üzere Türkiye'nin özellikle Marmara ve Karadeniz bölgelerinde siyah-beyaz çizgili yeni sivrisinek türü gözlenmekte. Latince isimi Aedes aegypti alan sarıhumma sivrisineği, Güneydoğu Asya kökenli olup daha öncesinde ülkemizde pek rastlanmasa da artık sıkça görülmeye başlandı.

Tek bir ısırığıyla bile ölüm saçan sarıhumma sivrisineği (aedes sivrisineği), dang humması, chikungunya, Zika humması, Mayaro ve sarı humma virüsleri ve diğer hastalıkları yayan bir sivrisinektir. Bu sivrisinekler özellikle gündüzleri ısırmaktadır ve daha çok dere yataklarına yakın bölgelerde bulunmaktadır. Bulaşma 2500 metreye kadar olan yerleşim birimlerinde gözlenebilir.

SARIHUMMA (AEDES) SİVRİSİNEĞİ NASIL HASTALIK BULAŞTIRIR?

Sarıhumma virüsü Aedes veya Haemagogus türü sivrisinekler aracılığıyla bulaşır. Bu sivrisinekler özellikle gündüzleri ısırmaktadır. Bulaşma 2500 metreye kadar olan yerleşim birimlerinde gözlenebilir. Sarıhumma insanları ve maymunları enfekte etmektedir. Sivrisinekler virüsü enfekte insan veya hayvan kanı emerek elde eder ve daha sonra virüsü diğer insan veya hayvanlara bulaştırabilir. Sarı humma virüsü ile enfekte olan insanlar, viremik dönem olarak adlandırılan, ateş başlangıcından kısa bir süre önce ve başladıktan 5 gün sonrasına kadar ısıran sivrisinekleri enfekte ederler.

SARIHUMMA (AEDES) SİVRİSİNEĞİ ISIRIĞI BELİRTİLERİ?

Sivrisineğin soktuğu kişilerde normalinden daha büyük yara bırakıyor. Sinek ısırığı sonrası bacağın kaşınmasıyla iz, normal sinekten daha büyük gözüküyor.

Sarıhumma virüsü ile enfekte olan kişilerin birçoğu hiçbir belirti vermeyebilir ya da hafif belirtiler gösterebilir. Belirti oluşanlar için kuluçka süresi 3 - 6 gündür. Hastalığın ilk belirtileri ani ateş, titreme, şiddetli baş ağrısı, sırt ağrısı, genel vücut ağrıları, bulantı, kusma, yorgunluk ve halsizliktir. Hastaların çoğu ilk dönemden sonra iyileşme göstermektedir.

İyileşen hastalarda halsizlik ve yorgunluk birkaç ay sürebilir Bu hastaların yaklaşık %15’inde daha şiddetli bir faza geçiş olur. Bu ikinci dönemde yeniden ateş yükselmesi, sarılık, karın ağrısı, kusma ve kanama belirtileri görülür. Sonunda şok ve çoklu organ yetmezliği gelişir. Bu hastaların yarısı ilk belirtilerin başlamasından 10-14 gün sonra kaybedilirler.

SARIHUMMA (AEDES) SİVRİSİNEĞİNDEN NASIL KORUNULUR?

Sarıhumma aşısı yaptırarak ve sivrisineklere karşı önlem alarak korunmalıdır. Sarıhumma aşısı yapıldıktan, 10 gün sonra geçerlilik kazanır ve ömür boyu koruyucudur.

Enfeksiyona maruz kalma riski, sinek ısırmalarına karşı tedbir alınarak (koruyucu elbiseler, cibinlik, sivrisinek kovucu preparatlar ile) azaltılabilir. Sarıhumma virüsünü taşıyan sineklerin daha çok gündüzleri ısırdığı unutulmamalıdır. Sivrisinek ısırıklarından korunmak için:

Uygun giysiler giyilmelidir (uzun kollu gömlek, uzun pantolon, çorap ve şapka),

Uygun bir böcek kovucu kullanılmalıdır (DEET, Picardin). Aktif madde yüzdesi yüksek olanlar daha uzun bir koruma sağlar. Ayrıca güneş koruyucu kullanılacaksa, önce güneş koruyucu sürülüp sonra böcek kovucu uygulanmalıdır. Çocuklar üzerinde kovucu uygulanırken gözlere ve ağıza temasından kaçınılmalıdır. Kullanılacak giysilere ve çadıra permetrin uygulanabilir. Permetrin doğrudan cilde uygulanmamalıdır.

Mümkün olduğu kadar perdeli ve klimalı odalarda kalmaya özen gösterilmelidir.

Birçok sivrisinek daha çok geceleri aktifken, sarıhumma bulaştıran sirisineklerden biri olan Aedes aegypti daha çok gündüzleri ısırırlar.

SARIHUMMA (AEDES) SİVRİSİNEĞİ ISIRDIĞINDA NE YAPILMALI?

Sarıhumma sivrisineğinin (aedes sivrisineği) ısırdığından şüpheleniyorsanız ya da belirtiniz varsa mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurun.

Ateş ve ağrınız için Asetaminofen kullanın. Kanamaya meyli artırabileceğinden aspirin ve ibuprofen içeren ağrı kesicilerden uzak durun.

Daha fazla sivrisinek ısırıklarından korunarak hastalığın yayılmasını önleyin.

SARIHUMMA (AEDES) SİVRİSİNEĞİ ISIRIĞI TANI VE TEDAVİSİ

Tanı, viral enfeksiyona karşı kişinin bağışıklık sisteminin oluşturduğu antikorları tespit eden kan testlerine dayanmaktadır.

Spesifik tedavisi yoktur. Semptomlara yönelik destekleyici tedavi yapılmaktadır. Mümkün olduğu kadar hastalara destek tedavisi ve yakın takip yapılır.