Türkiye, demokrasi tarihinin en kara günlerinden birini 16-17 Eylül 1961’de yaşadı. 1950 seçimlerinde yüzde 52,7 oyla iktidara gelen ve 10 yıl başbakanlık yapan Adnan Menderes ile bakanlar Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu, 27 Mayıs 1960 askeri darbesinin ardından idam edildi. Menderes ve arkadaşlarının idamının üzerinden 62 yıl geçti
Türkiye tarihinin kara günü: Adnan Menderes'in idamının üzerinden 62 yıl geçti...
27 Mayıs 1960 sabahı ordunun yönetime el koymasıyla başlayan süreç, Yassıada yargılamalarıyla devam etti. Siyasi iradenin temsilcisi, ülkenin başbakanı Adnan Menderes, darbeci askerler tarafından küçük düşürüldü, işkence gördü ve 17 Eylül 1961 günü idam edildi. Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu ise 16 Eylül sabahı idam edildi
15
Parti içi muhalefetten dolayı 1945’te CHP’den ihraç edilen Menderes, 7 Aralık 1945’te Demokrat Parti’yi (DP) kurdu. DP 14 Mayıs 1950’deki seçimlerde yüzde 52,7 oyla 420 milletvekili çıkardı. Yüzde 39,4 oy alan CHP ise 63 milletvekili çıkarabildi. Menderes’in 10 yıllık başbakanlığı döneminde Türk iç ve dış politikasında büyük değişimler yaşandı.
25
DİNİ ÖZGÜRLÜKLER
Birinci Menderes Hükümeti’nin ilk icraatı “fazla masraf” diye devlete ait otomobilleri satmak oldu. Paralara mevcut cumhurbaşkanının resminin basılması uygulaması kaldırılıp, tekrar Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün resimleri basılmaya başlandı. Arapça ezan okuma yasağı kaldırılıp dini özgürlüklerin önü açıldı. Türkiye 1952’de NATO’da tam üyeliğe kabul edildi.
EKONOMİK KALKINMA
Menderes, iktidara geldiği ilk günden itibaren ekonomide liberal bir politika izledi. Ekonomide kalkınma dönemine girilirken, serbest piyasa ekonomisine geçişe hız verildi. Tarımda makineleşme çalışmaları başladı. Yeni sanayi tesisleri ve Türkiye Vakıflar Bankası kuruldu. Gayrisafi milli hasıla yılda ortalama yüzde 9 büyüdü.
35
GÖZALTINA ALINIP YASSIADAYA HAPSEDİLDİLER
2 Mayıs 1954’teki genel seçimlerde DP yüzde 56 oy oranıyla Cumhuriyet tarihinin en yüksek oyunu aldı ve Meclisteki milletvekili sandalyelerinin yüzde 93’ünü kazandı. Bu zaferin ardından Kıbrıs’ta yaşanan sorunlar tüm ağırlığıyla hissedilmeye başlandı. Atatürk’ün Selanik’teki evinin bombalandığına ilişkin haberlerle başlayan 6-7 Eylül olayları, sıkıyönetimle ancak bastırılabildi.
DP 27 Ekim 1957’deki seçimde yüzde 47,30 oy aldı. 38 kişilik Milli Birlik Komitesi, DP’nin ülkeyi baskı rejimi ve kardeş kavgasına götürdüğünü ileri sürerek 27 Mayıs 1960 sabahı yönetime el koydu. TBMM ve Anayasa feshedildi, siyasi faaliyetler askıya alındı. Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes, bakanlar ve DP milletvekilleri gözaltına alınıp Yassıada’ya hapsedildi
45