Vergide yeni uzlaşma

Uzlaşma, hepimizin bildiği üzere iki veya daha fazla tarafın bir durum karşısında anlaşmaya varmalarıdır.
Vergi, her ülke hukuk sisteminin en karmaşık hukuk dallarından birisidir. Bu nedenle, mükellef ile idare arasındaki vergi ihtilaflarının kısa sürede çözümlenmesi ve tahsilatın hızlandırılması ile yargı ekonomisi sağlanması amacıyla modern vergi sistemlerinde uzlaşma kurumuna ihtiyaç duyulmaktadır.
Türk vergi sisteminde 1963 yılından bu yana “uzlaşma” adı verilen bir müessese bulunmaktadır.
Vergi ihtilaflarının süratle halli ve böylece mükelleflerin tereddütlerinin bir an evvel gidilerek huzura kavuşmalarının temini, amme alacağının vaktinde hazineye intikali ve nihayet itiraz ve temyiz mercilerinin işlerini hafifleterek ihtilaflar üzerine daha titizlikle eğilmelerine imkan sağlanması maksadıyla kanuna uzlaşma müessesi ithal olunmuştur.
Böylece, mükellefle idare arasında vergi yönünden zuhur edecek ihtilafların yine kendi aralarında görüşülerek halli yolu açılmış bulunmaktadır
Bugün cari olan mevzuata göre (VUK’nun Ek Madde:1 - 12) bu müessese şu şekilde işlemektedir:
Mükellef tarafından, ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergilerle bunlara ilişkin vergi ziyaı cezalarının (VUK’nun 359’uncu maddedeki kaçakçılık fiillerinin işlenmesi sebebiyle yapılan tarhiyata ilişkin vergi ve ceza hariç) tahakkuk edecek miktarları konusunda yapılacak tarhiyatta, mükellef ile idarece oluşturulan bir komisyon pazarlık yaparak ödenmesi gereken vergi ve ceza miktarını yargıya gitmeden belirlemektedirler.
DÜN UZLAŞ BUGÜN UZLAŞMA
Bu güne kadar yapılan uzlaşma sonuçlarına göre vergi aslında %15-50 arasında; cezalarda ise %95 oranında indirim yapılmaktaydı.
Bu günlerde hazırlanan VUK Tasarısı ile vergi aslında uzlaşma istisnai haller dışında kaldırılmaktadır. Vergi aslında indirimin kaldırılacak olması adalet ilkesi doğrultusunda olumlu bir düzenlemedir.
Tasarıya göre, aşağıdaki haller dışında vergi aslında uzlaşma söz konusu olmayacaktır.
 Uzlaşmaya konu vergide vergi hatası bulunması,
 Uzlaşmaya konu olayla ilgili aksi yönde istikrar kazanmış yargı kararları bulunması,
 Yanılma halinin bulunması,
 Rapor değerlendirme komisyonu mütalaasında, önerilen tarhiyata ilişkin olarak maddede belirtilen aykırılıklar bulunduğunun bildirilmesi
Bu durumlarda vergi aslında indirim yapılması mümkün olacaktır. İndirim oranına ilişkin bir düzenleme yapılmadığından indirim oranı %5-10 civarında olabileceği gibi %100 de olabilecektir. Yani yukarıdaki hallerde vergi aslının tamamının silinmesi mümkün olabilecektir.
Ancak bu haller dışında genel uzlaşmaya konu durumlar için vergi aslında indirim olmayacaktır. Bu durum cezada da daha yüksek bir oranda uzlaşılacağı sonucunu doğuracaktır.
VERGİNİN TAMAMINI CEZANIN %20’SİNİ ALIRIM!
Konu daha taslak tartışma halinde olmasına rağmen son günlerde, uzlaşma komisyonlarında mükelleflere;
-vergi aslının tamamı ve
-cezaların %20’si alınmakta, şeklinde yaklaşılmaktadır.
Bunun adı uzlaşma mıdır? Hayır.
Bu uzlaşmamadır aslında. Uzlaş “ma”
İdarenin tek taraflı irade beyanıdır.
Uzlaşma demek, idare ile mükellefin vergi inceleme raporundaki tutar üzerinden ortak bir noktada anlaşması demektir.
Son zamanlarda ve cari uygulama ile bu yaklaşım muhtemeldir ki, uzlaşmanın azalması ve uzlaşamamanın artmasına neden olacaktır. Bunun neticesinde Vergi Mahkemelerinin iş yükü de artacaktır.
Bu konuda özellikle cezalarda uzlaşma kısmı için komisyonlara sıfıra kadar inme yetkisi tanınmalı, ancak genel uygulama %5’e kadar, yani %95 indirim şeklinde olmalıdır. Zira yıllarca genel olarak bu oran uygulanmıştır.
Bu yaklaşımdan vazgeçmek kazanç değil kayıp olacaktır.
UZLAŞ
“Uzlaş”ma mevzuunu Maliye İdaresi etraflıca masaya yatırmalı, gerek idare gerekse mükellef menfaati gözetilerek üzerinde konsensüs sağlanan uygulamaya karar verilmelidir.
Zira, mükellefler bu konuda idareden acil çözüm beklemektedirler.
Son yıllarda mükellef odaklı hizmet anlayışına sahip Maliye idaresinin de bu beklentileri boş çıkarmayacağını umuyoruz.
SON SÖZ
İnsanlığın kurtuluşunu sağlayacak en büyük erdem toleranstır.
H.Wilhelm Van Loon
e-mail: [email protected]
twitter: Hasan_Erarslan