Zübeyde Hanım kimdir? Mustafa Kemal Atatürk’ün annesi ne zaman öldü?

Zübeyde Hanım kimdir, Mustafa Kemal Atatürk’ün annesi ne zaman öldü merak ediliyor. Zübeyde Hanım büyüttüğü çocukları ile insanlara “Bir anne tüm dünyayı değiştirebilir” sözünü kanıtlamıştır. Ölüm yıldönümünde saygı ve sevgi ile anılan Zübeyde Hanım’ın hayatı hakkındaki detaylar haberimizde.

Zübeyde Hanım kimdir?

Zübeyde Hanım 1857 yılında Selanik’te dünyaya gelmiştir. Aslen Karamanlı olan Zübeyde Hanım Ali Rıza Bey ile evlenmiş ve bu evlilikten iki çocuğu olmuştur. Mustafa Kemal Atatürk ve Makbule Atadan’ın annesi olan Zübeyde Hanım Hacı Sofu ailesindendir.

Dedesi Feyzullah Efendi'nin taşımakta olduğu "Sofu-zade" (Sofular) lâkabı, yerleştikleri Sarıgöl tarafındaki yer isimleri ve ailedeki hatıraların gösterdiği üzere, Atatürk'ün anne tarafından soyu Karaman'dan Rumeli'ye gelen ve bu nedenle de "Konyarlar" olarak Rumeli'de anılan Yörük Türkmenlerdendir. Zübeyde Hanım, 1857'de Lankaza'da dünyaya geldi. Babası Sofuzade Feyzullah (Sadullah) Ağa olan Zübeyde Hanım’ın annesi Molla Hanım olarak anılan Ayşe Hanım’dır. O zamanlarda kadınların okula gitmesi yaygın olmadığı için, okuma yazma bilmesi nedeniyle kendisi de Zübeyde Molla olarak anılırmış.

Zübeyde Hanım, Hacı Sofu gibi dinine bağlı bir aileden geldiği için kendisi de dinine bağlıydu. Türk tarih kitaplarında sıkça geçen, eğitim sisteminin karışık olduğu bir zamanda, Mustafa Kemal'in hangi okula gideceği konusundaki tartışmalarda Zübeyde Hanım'ınn, dini eğitim veren Mahalle Mektebi'ne gitmesinde ısrarcı oluşu bu yüzdendir.

Selanik'te yaşayan ve Gümrük Muhafaza Teşkilatında memur Ali Rıza ile 1871 yılında henüz 14 yaşında iken evlenmiştir. Ali Rıza, sarışın ve mavi gözlü bir kadınla evlenmeyi isterken, kendisinden 20 yaş küçük olan, siyah saçları olan ve derin mavi gözlü bu kadına sevdalandığını söylemiştir.

Yeni çiftler Selanik Yenikapı semtinde yeni hayatlarına başlamış ve Zübeyde Fatma, Ömer ve Ahmet adlı çocukları doğmuştur. Ancak kızları Fatma bu dönemde ölmüştür.

Eşi Ali Rıza Bey'in Yunanistan sınırında Çayağzı (ya da Papaz Köprüsü)'na tayin ediliği için taşınmış ve orada Ömer ve Ahmet ölmüştür.

1881 yılında dördüncü çocukları Mustafa, 1885’te Makbule, 1889’da Naciye doğdu. Naciye’yi de küçük yaşta veremden kaybetmişlerdir. Ali Rıza Efendi de 1888 yılında hayatını kaybetmiştir.

Bunun üzerine Zübeyde Hanım, çocuklarını da alarak abisi Hüseyin Bey'in Langaza'daki çiftliğine gitmiştir. Babasının erken ölümünün ardından dayısının çiftliğinde ailenin erkeği olarak yaşadıklarının Mustafa üzerinde derin etkileri olduğu düşünülmekte.

Abisinin yanında daha fazla yük olmak istemeyen Zübeyde, ikinci evliliğini Selanik Gümrükler Başmüdürü Ragıp Bey ile yapmıştır. Ragıp'ın da önceki evliliğinden dört çocuğu olduğu bilinmektedir. Bu evliliği yapan annesinin babasının hatırasına saygı gösterilmemesi olarak gören Mustafa Kemal'i kızdırdı. Zübeyde Hanım Balkan Savaşı’ndan sonra Ragıp Bey’den ayrılmıştır ve artık Osmanlı toprağı olmaktan çıkan Selanik’i terk etmiştir. Kızı Makbule ile birlikte İstanbul’a göç eden Zübeyde Hanım Beşiktaş Akaretler’de bir eve yerleşmiştir.

Mustafa Kemal, Ali Fuat Cebesoy'a, Ragıp Bey hakkında şu sözleri söylemiştir "Bana karşı hep çok saygılı davranmış, büyük adam muameleleri etmiştir. Nazik ve kibar bir insandır."

1919’da Anadolu'ya çıktığından beri görmediği oğlu ve üstüne Osmanlı Padişahı tarafından hakkında ölüm emri verildiğini öğrendiği Mustafa Kemal ile ancak 14 Haziran 1922’de Adapazarı’nda tekrar buluşan Zübeyde Hanım, onun yanına Ankara’ya yerleşmiştir. Ancak bu şehrin sert iklim koşulları sağlığını olumsuz etkilemiş ve tedavi amacıyla 18 Aralık 1922'de İzmir'e gitmiştir. Son günlerini de Latife Hanım Köşkü'nde geçiren Zübeyde Hanım, 14 Ocak 1923'te 66 yaşında ölmüştür. İzmir'in Karşıyaka ilçesinde 1940 yılında yaptırılan anıt mezarda yatmakta olduğu bilinmekte.